Náttúrufræðingurinn - 01.04.1989, Blaðsíða 50

15
10
Ifí
o
5§ .
<Í
co x
----1-------1-------1-------1-------1-------1-------1-------1-------1 I
0 50 100km
BREIDD SVÆÐIS SEM VERÐUR FYRIR TOGSTREITU (u)
6. mynd. Skammtíma gostíðni, sýnd sem fjöldi gosa á öld, og samband hennar við
breidd þess svæðis sem verður fyrir togstreitu við gliðnun á plötuskilum hér á landi.
Töluleg gildi og tákn þau sömu og á 5. mynd, en hér er gengið út frá því að allir gangar
nái yfirborði sem gosgangar. Short-term extrusion frequency (skammtíma gostíðni) at the
plate boundary in Iceland. Here it is assumed tixat every dike attains to the surface as a
feeder. Numerical values are the same as in Fig. 5 above.
marka má heimildir (Ari Trausti Guð-
mundsson 1986). Grímsvötn hafa að
öllum líkindum grunnstætt kvikuhólf
(Helgi Björnsson o. fl. 1982), og því
liggur beinast við að skýra a.m.k.
hluta af hárri gostíðni Grímsvatna síð-
ustu fjórar aldirnar með því að grunn-
stæða hólfið yfirfyllist mörgum sinn-
um, líkt og rætt var að framan um
Kröflu, og að allir eða flestir gangar á
því tímabili hafi náð yfirborði sem
gosgangar. En jafnframt verður að
gera ráð fyrir að kvikuflóð verði oftar
úr þrónni undir Grímsvatnahólfinu en
öðrum þróm á plötuskilum hér á
landi. Há tíðni kvikuflóða úr Gríms-
vatnaþrónni kann að stafa af því að
kvikustreymi inn í hana sé óvenju
mikið eða hún sé ílengri lóðrétt en
aðrar þrær á plötuskilum.
Þegar fjöll eins og Hekla eiga í hlut,
þar sem grunnstætt hólf virðist ekki til
staðar (Einar Kjartansson og Karl
Grönvold 1983), er líklegt að há gos-
tíðni tengist því að þróin sé flöng lóð-
rétt og að gosgangurinn, a.m.k. næst
þrónni, nái ekki að storkna milli gosa.
Þá virkar gangurinn sem hluti af
þrónni þannig að mögnun togspennu
verður meiri og gostíðnin því hærri en
ella. Hekla er þó ekki á hinum eig-
inlegu plötuskilum og því á líkanið að
svo komnu máli ekki eins vel við hana
eins og við Grímsvötn. Verður að
telja líklegt að yfirþrýstingur kviku í
þrónni undir Heklu, og öðrum eld-
50