Náttúrufræðingurinn - 1989, Page 8

4. mynd. Einföld teikning af jarðlögum neðst í Lambatungnatindi að sunnan, skammt
frá sporði Lambatungnajökuls. A geological sketch of the lowermost southern part of
Lambatungnatindur, immediately east of the snout of Lambatungnajökull.
Móbergið og rofflöturinn með völu-
berginu sýna að mishæðótt landslag
einkenndi umhverfið í kjölfar rofsins.
Punnt basískt hraunlag (merkt 1 á
4. mynd) rann yfir völubergið. Hraun-
ið er fínkornótt og holufyllt. Síðan
varð nokkurt goshlé því forn jarðveg-
ur með gróðurleifum (surtarbrandur)
liggur ofan á því. Mesta þykkt þessa
setlags er eitthvað á annan metra, en
mesta þykkt surtarbrandsins er 70 cm.
A nokkrum stöðum hafa fundist för
eftir plöntur í surtarbrandinum. Ekki
hefur tekist að greina þær til tegunda,
en hér er sennilega um votlendisplönt-
ur að ræða (Leifur A. Símonarson,
munnl. uppl. 1990).
Hraun 2 hefur síðan flætt yfir gróið
og mishæðótt land, að því er best
verður séð. Þykkt hraunsins er breyti-
leg, frá 5 til 10 m, og er lagið sundur-
laust langs eftir opnunni. Hraunið er
fínkornótt og þétt ásýndar en þó mjög
blöðrótt. Stærstu blöðrurnar eru
ílangar, nokkurra cm langar og í þeim
finnst jarðbikið. Magn jarðbiksins er
mismikið frá einum stað til annars,
víðast mjög lítið, en tveir af þremur
fundarstöðum eru sýndir á 4. mynd.
Augljóst er að hraunið hefur verið
nokkuð gasríkt er það rann, sem
bendir frekar til nálægðar við gos-
stöðvar.
f jarðbikshraunlaginu sjást fjöl-
margar óreglulegar sprungur, sem
sumar hverjar hafa orðið til er hraun-
ið kólnaði, en aðrar við frostveðrun
löngu síðar. Kólnunarsprungurnar,
sem eru örgrannar, eru yfirleitt ryð-
litar á sprunguflötum, og stafar það af
járnoxíð-samböndum (límonít) sem
settust til ásamt dökkum jaspis og kar-
bónötum (kalsít og síderít) er hraunið
ummyndaðist. Þriðja gerðin af
sprungum sést líka. Þær eru mun
breiðari (nokkrir cm) og urðu til við
brotahreyfingar í jarðskorpunni. Þessi
gerð af sprungum er alltaf fyllt og má
greina jaspis og kalsedón næst
sprunguveggjum og kalsít í miðju.
Þessar sprungur stefna norðaustur
samsíða rekás hins forna gosbeltis.
Halli sprunguflatanna til suðausturs
bendir til þess að sprungufyllingarnar
hafi myndast áður en jarðlögin snör-
uðust til norðvesturs. Það setur
174