Náttúrufræðingurinn - 1992, Blaðsíða 76

bólstraberg hafi myndast í fersku
vatni eða í sjó.
TEGUNDALISTI
Achnanthes exigua
- lanceolata
- calcar
- coarctata
- linearis
Cocconeis tenuis
- placentula
- sp.
Cymbella elginensis
Cyclotella antiqua
Diatomella balfouriana
Epithemia sorex
- turgida
- sp.
Fragilaria virescens
- bicapitata
- pinnata
- construens
Gomphonema constrictum
Meridion circulare
Melosira islandica
Navicula viridula
- radiosa
- placentula
Nitzschia acuta
Pinnularia borealis
- parva
Rhopalodia gibba
Rhoicosphenia curvata
Synedra sp.
Surirella cf.ovata
RABB
Kísilþörungar eru meðal fíngerð-
ustu og fegurstu smíðisgripa náttúr-
unnar. Einstaka risar meðal þeirra ná
því að vera allt að 2 mm, en líklega er
mestur fjöldinn meðal þeirra um 25-
100 micron (micron = 0,001 mm).
Díatómar eru þekktir frá því á síðari
hluta krítartímabilsins, en gætu hafa
verið til miklu fyrr.
Þegar um svo smáa hluti er að ræða
verður að gæta ýtrustu varfærni, því
svona agnir geta borist víðs vegar með
vatni. Einn eða nokkrir einstaklingar
segja því ekki neitt. Það er fyrst þegar
heil samfélög koma fyrir að maður
hlýtur að beygja sig fyrir staðreynd-
um. Oft eru menn ekki innstilltir á
öldulengd sannleikans og rengja því
sjálfa sig og aðra án tilefnis.
Það skal tekið fram að hér er ekki
um neina skyndirannsókn að ræða.
Farnar voru þrjár söfnunarferðir í
sniðið við Vífilsstaði og tvær að
Arnarnesvogi, tekin 14 sýni á mismun-
andi stöðum og gerð yfir 30 bráða-
birgðasýni fyrir smásjárrannsókn og
nokkur, sem geymd eru. Sum sýnanna
eru afar fátækleg en í öðrum eru heil
samfélög og tugir eða jafnvel yfir
hundrað einstaklinga.
Endanleg niðurstaða verður að hér
hafi eitt sinn verið stöðuvatn og í því
lifað kísilþörungasamfélög. Ut í það
vatn runnu hraun og mynduðu
bólstraberg það sem undir byggðinni
er. Þegar þetta gerðist afstaða láðs og
lagar verið önnur en nú er og sjávar-
staða lægri.
Hugsast má að þá hafi Faxaflói ekki
verið til. Því má svo bæta hér við
að rannsókn á bólstrabergi á Kjalar-
nesi og við Kleifarvatn bar ekki ár-
angur.
HEIMILDIR
Tómas Tryggvason & Jón Jónsson 1958.
Jarðfræðikort af nágrenni Reykjavíkur
(1:40.000). Iðnaðardeild Atvinnudeild-
ar Háskólans og Skrifstofa bæjarverk-
fræðings, Reykjavík.
218