Náttúrufræðingurinn - 1994, Page 72

1. mynd. Mjölnir liggur á 350-400 metra hafdýpi í miðju Barentshafi, hulinn 150-900
metra þykkum jarðlögum. Eins og myndin sýnir er Mjölnir skammt innan 200 mílna
efnahagslögsögu Noregs.
við stærð gígsins, sem nefndur er Chicxulub,
hlýtur loftsteinninn að hafa verið um 10-15 km í
þvermál. Það var með öðrum orðum stór
loftsteinn eða halastjama sem rakst á jörðina.
Aldursgreining sýnir með sæmilegri nákvæmni
að íjöldadauðinn varð á sama tíma og gígurinn
myndaðist (Sharpton o.fl. 1992, Swisher o.fl.
1992). Islenskur vísindamaður, Haraldur Sig-
urðsson, lagði vemlegan skerf til þessara rann-
sókna og rakti sögu þeirra í nýlegri grein í Nátt-
úrufræðingnum (Haraldur Sigurðsson 1993).
Árekstrar loftsteina eru nú taldir hugsanleg
skýring á ijöldadauða lifvera á öðrurn tíma-
skeiðum jarðsögunnar (Jablonski 1990). Erfltt er
að sannprófa þessa tilgátu, m.a. vegna þess hve
fáir stórir loftsteinsgígar hafa varðveist (Grieve
1991) . Ymis öfl eiga þátt í því að eyða loft-
steinsgígum af yfírborði jarðar. Þar á meðal eru
veðrunar- og roföflin og jarðskorpuhreyfingar
sem fylgja nýmyndun og eyðingu jarðskorpunnar
á flekamótum. Flestir loftsteinar lenda í sjónum
og erfítt getur reynst að fínna gígana á hafsbotni.
Að undanskildum Montagnais-gígnum sem
fannst á hafsbotni undan austurströnd Kanada
(Jansa og Pe-Piper 1987) eru allir þekktir loft-
steinsgígar ýmist að hluta eða að öllu leyti á landi
og eru flestir mjög rofnir (Pilkington og Grieve
1992) .
1. tafla. Hluti jarðsögutöflunnar.
Aldur er sýndur í milljónum ára.
öld tímabil
150