Náttúrufræðingurinn - 1994, Blaðsíða 75

4. mynd. Ómmynd af jarðraskinu í Mjölni. Rauða svæðið á sniðinu sýnir þann hluta
skálarinnar sem mest hefur raskast. Reglulega lagskiptingin ofan, neðan og sunnan við
skálina er dœmigerð fyrir ótruflaðan setlagastafla Bjarmalandssléttunnar. Lega sniðsins
er sýnd á 2. mynd (Steinar Þór Guðlaugsson 1993).
■ LEIRSTÖPULL?
Vatnsríkur leirsteinn getur einnig myndað
stöpla umkringda hringlaga dældum í að-
lægum setlögum. Slíkar myndanir verða til
þegar leirsteinslög þrýstast niður á mikið
dýpi undan fargi yngri og ofanáliggjandi
jarðlaga og vatn nær ekki að losna úr hol-
rýmum. Við það skapast yfirþrýstingur í
leirsteininum sem verður þjáll tekur að rísa
upp í stöplum upp til yfírborðs vegna
lágrar eðlisþyngdar.
í Barentshafi liggja mikil leirsteinslög
ofan við endurkastsflötinn frá lokum perm-
tímabilsins (Dalland o.fl. 1988). Ef Mjöln-
ir er leirstöpull úr þessum lögum, getur það
skýrt að endurkastsflöturinnn er óhreyfður.
Margt mælir þó gegn slíkri túlkun:
1) Óhögguð yfírborðssetlög yfír Mjölni
(3. mynd) sýna að engin hreyfing er á
hæðinni í miðjunni.
2) Jákvætt þyngdarfrávik yfír hæðinni
bendir til þess að efnið í henni sé eðlis-
þyngra en aðlæg setlög (Steinar Þór
Guðlaugsson 1993).
5. mynd. Skýringarmynd sem sýnir myndun saltstöpla á ýmsum stigum. Lárétta línan um
miðbik kassamyndarinnar gefur til kynna upprunalega þykkt saltlagsins (Trusheim 1957).
153