Samvinnan - 01.06.1944, Side 10

SAMVINNAN
5. HEFTI
með nokkurri rigningu. Um 30 þús. manns kom til
Þingvalla þennan dag og fylkti sér um Lögberg. Var
áhrifamikil sjón að sjá hinn mikla mannfjölda klæða
hinn auða helgistað með lífi og litskrúði. Hátíðagestir
og þingmenn tóku hinu óhagstæða veðri með mynd-
arskap og festu. Engir kvörtuðu, engir voru ákærðir
og engir létu bera á vonbrigðum yfir veðurlaginu.
Hátíðir voru haldnar um land allt dagana 17. og 18.
júní. Voru þær hvarvetna ótrúlega fjölsóttar og fóru
hið bezta fram. Mátti segja, að einhugur Alþingis við
afgreiðslu málsins, hin mikla kjörsókn og hin virðu-
legu og þróttmiklu hátðahöld bæru vott um, að þjóð-
in fagnaði frelsi og væri reiðubúin að verja það móti
aðsteðjandi hættum.
Sveinn Björnsson ríkisstjóri var kjörinn fyrsti for-
seti íslendinga til eins árs. Fék hann tvo þriðju hluta
greiddra atkvæða. Allur flokkur kommúnista skilaði
auðum seðlum, og fimm menn aðrir. Var því tiltæki
lítt fagnað bæði af hátíðagestum á Þingvelli og borg-
urum um alt land. Var talið, að Alþingi hefði borið
skylda til að veita einhverju forsetaefni kjörstuðning,
en hlaupa ekki frá skyldum sínum, þar sem kjósendur
hefðu staðið svo vel á verði í sjálfu skilnaðarmálinu.
Það má segja, að við framkvæmd skilnaðarmálsins
hafi gæfu íslands orðið allt að vopni, eins og sagt var
í einni hátíðaræðunni. Tvær heimsstyrjaldir höfðu
sýnt, að ísland og Danmörk skildu jafnan í verki, þeg-
ar mest reyndi á. íslendingar urðu vorið 1940 að taka
yfirstjórn allra íslenzkra mála í sínar hendur. Sú til-
raun hafði gefizt vel. Óviðráðanlegar ástæður urðu
þess valdandi, að mörg ár liðu þannig, að íslendingar
og Danir gátu ekki rætt mál sín sameiginlega. Vegna
styrj aldarinnar varð ísland um stundarsakir óvenju-
lega vel stætt í fjárhagsmálefnum, og að því leyti ó-
háð erlendum þjóðum. Styrjöldin var, að því er snerti
bandamenn, háð til að bjarga frelsi þjóðanna. Mesta
lýðveldi heimsins tók að sér hervernd íslands og sýndi
hvarvetna í verki samúð með frelsisþrá íslendinga.
Allar þessar ástæður voru notaðar eftir þvi sem efni
stóðu til í skilnaðarbaráttu íslendinga. Viðurkenning
Engilsaxa leiddi til þess, að aðrar þjóðir viðurkenndu
þjóðveldismyndunina. Nokkrir Danir í Reykjavík sneru
sér til konungs, og hétu á hann að miðla málum, eftir
því sem í hans valdi stæði, milli þjóðanna. Töldu sig
hafa fulla ræktarsemi við Danmörku, en þeim liði vel
á íslandi, og þeir ætluðu hér að vera og vinna með ís-
lendingum. Skömmu síðar sendi Kristján konungur
Alþingi heillaskeyti, og var því tekið með miklum fögn
uði af hátíðagestum. Kveðja konungs var raunveru-
lega viðurkenning Dana á þjóðveldinu. Runnu þannig
margar stoðir undir, að ísland varð fullfrjálst 17. júní
1944. Það var mikill sigur. Mikil gifta hefur fylgt þjóð-
UNNUR BJARKLIND (HULDA):
Sungið á Þingvöllurn Í7. júní 1944
undir lagi eftir Emil Thoroddsen
Hver á sér fegra föðurland,
með fjöll og dál og bláan sand,
með norðurljósa bjarmaband
og björk og lind í hlíð?
Með friðsœl býli, Ijós og Ijóð,
svo langt frá heimsins vígaslóð?
Geym, drottinn, okkar dýra land
er duna jarðarstríð.
Hver á sér meðal þjóða þjóð,
er þekkir hvorki sverð né blóð,
en lifir sœl við ást og óð
og auð, sem friðsœld gaf?
Við heita brunna, hreinan blœ
og hátign jökla, bláan sœ
hún unir grandvör, farsœl, fróð
og frjáls — við yzta haf.
Ó, ísland, fagra œttarbyggð,
um eilífð sé þín gœfa tryggð,
öll grimmd frá þinni ströndu styggð
og stöðugt allt þitt ráð.
Hver dagur líti dáð á ný.
Hver draumur rœtist verkum í,
svo verði íslands ástkœr byggð
ei öðrum þjóðum háð.
Svo aldrei framar íslands byggð
sé öðrum þjóðum háð.
inni við síðustu átökin í skilnaðarbaráttunni. Þess
má vænta, að þjóðin gæti vel þess fjöreggs, sem hún
hefur nú endurheimt.
142