Samvinnan - 01.06.1944, Page 12

SAMVINNAN
5. HEFTI
Svipblær sá, er var á þessum gömlu burstabæjum
hefur orðið mönnum mjög hugþekkur með líðandi
árum. Þó hefur ekki tekizt að halda honum við. Hugs-
anlegt er, að þær tilraunir, sem gerðar voru til að
samræma þennan bæjastíl nýjum húsaefnum og
breyttum kröfum um skipulag hafi beinlínis orðið
til þess að búa honum gröf, því að hús þessi urðu
ýmist svo herfileg ásýndum, að raun var að, svo ólík
og fjarstæð því, sem eftir var leitað eða svo óhag-
kvæm og dýr að ekki varð endurtekið.
Sennilega hafa tvö atriði valdið mestu um það,
hve illa tókst með útlit þeirra nýju húsa, sem reist
voru í burstastílnum. Hið fyrra var það að veggir
þeirra voru háir, eða af venjulegri kaupstaðahúsa-
hæð. Torfveggir gömlu bæjanna voru hins vegar
mjög lágir, og þeir áttu sinn ákveðna og sterka þátt
í stíl eða svipblæ bæjanna. Hið síðara atriðið var það,
að stafnar nýju húsanna voru úr steinsteypu. Steinn
og timbur eru hins vegar svo gerólík efni, að hvorugt
gat hér komið í annars stað svo vel færi á, og var
þar um allt annað að ræða en stafnþil gömlu bæj-
anna. Mér þykir ósennilegt, að ekki hefði verið hægt
að lagfæra þessa ágalla smátt og smátt ef áfram
hefði verið haldið með tilraunir í þessa átt. En það
var ekki gert. Almenningsálitið var þá einnig um
skeið mótfallið þjóðlegum sjónarmiðum í húsagerð,
en nýir húsameistarar, sem þá bættust í hóp okkar,
voru að sjálfsögðu menntaðir í erlendum skólum og
hafa flestir haft lítil kynni af gömlu bæjunum, þótt
þeir væru vel að sér að öðru leyti.
Á mynd þeirri, sem hér fylgir, hef ég gert lauslega
tilraun til að samræma einfalt nútímaskipulag
sveitabæjar og hinn forna svipblæ. Á bæ þeim, sem
þar er sýndur, eru raunveruleg stafnþil, enda timbur
144