Samvinnan - 01.06.1944, Page 15

5.-6. HEFTI
SAMVINNAN
VERKIN TALA
Hér sést yfir Rómaborg á keisaraöldinni, þegar
hún var höfuðsetur hins menntaða heims. Stór-
byggingar, mikil torg og fögur stræti. Þar mátti sjá
allt það, sem menning þess tíma gat veitt.
24. mynd. Róm á keisaratímanum (eftir lýsingu).
Pantheon er einhver öflugasta bygging, sem nokk-
urn tíma hefur verið reist. Hún var byggð nokkru
eftir Krists fæðingu og stendur enn. Þar sést bygg-
ingarlag Rómverja, eftirlíkingagáfa þeirra og skap-
andi hagsýni. Fordyrið er í grískum hofstíl. Þakið
hvílir á kórintískum súlum. En á bak við er aðal-
byggingin, hringmyndaður salur 43 m. að þvermáli
og hlaðin saman hvelfingin úr brendum tígulsteini.
Þar sýndu Rómverjar, hve langt þeir höfðu komizt
í þeirri erfiðu list að skapa miklar hvelfingar og
varanlegar.
Auðmenn Rómverja byggðu miklar hallir, en vold-
ugastar voru þó hallir keisarans, bæði í Rómaborg og
víðar í ríkinu. Má sjá í Róm stórkostlegar rústir af
stórbyggingum keisarans og er ein slík sýnd eins og
hún nú lítur út á mynd 27. Höll rómverska auðmanns-
ins er sýnd eins og rústir og lýsingar benda til að slík
hús hafi verið gerð.
Eftir því sem vald og auður keisara og stórhöfð-
ingja dvínaði við hnignun Rómaveldis, færðist krist-
in kirkja í aukana. Um margra alda skeið urðu guðs-
húsin merkustu og fegurstu byggingarnar, sem
menntaþjóðir heimsins byggðu. Stundum gerðu
kristnir menn að kirkjum hin fornu hof og bygging-
ar, sem stórhöfðingjar höfðu reist sér til dýrðar, svo
sem Pantheon í Aþenu og Pantheon í Róm. En lang-
oftast reistu kristnir menn kirkjurnar eftir sínum
þörfum og kröfum samtíðar sinnar. Kirkjur urðu að
vera stórar, því að þjóðirnar leituðu meir og meir
skjóls undir vernd hinna trúarlegu hugsjóna. Leið-
togar kirkjunnar tóku að erfð súlur Grikkja og hálf-
147