Samvinnan - 01.06.1944, Page 28

SAMVINNAN
5.-6. HEFTI
þeim löndum, sem ekki hafa sjálf frystihús til að veita
honum móttöku. En það er ætíð seinfært að koma
nýjum matvælum á framfæri, og þess ber að gæta, að
almenningur í Mið-Evrópu er óvanur fiskáti. Ég álít
þess vegna óráðlegt að treysta mjög á þann markað,
þó sjálfsagt sé að gera nauðsynlegar ráðstafanir til
markaðsöflunar í þessum löndum.
Þegar stríðinu lýkur, geri ég ráð fyrir, að miklu auð-
veldara verði að selja saltfisk, heldur en margir virð-
ast nú ætla, að minnsta kosti fyrstu árin. Saltfiskur
er að því leyti hentugur til dreifingar meðal almenn-
ings, að vandalaust er að geyma hann, en það eru ein-
mitt slíkar vörur, sem þjóðirnar þarfnast að stríðs-
lokum — matvörur, sem hægt er að flytja hvert sem
vera skal og vandalaust er að geyma. — Hefur þetta
komið greinilega í ljós af viðræðum við þá aðila, sem
um matvælasamninga hafa annazt fyrir stríðslöndin,
og liggur raunar í augum uppi, þegar menn fara að
hugleiða það.
Ég tel engum vafa bundið, að auðvelt verði fyrir oss
íslendinga að selja landbúnaðarvörur til útlanda
fyrstu árin að lokinni styrjöldinni. Kjötframleiðslan í
heiminum hefur dregizt mjög saman og hin gömlu
markaðslönd vor munu hafa mikla þörf fyrir kjöt.
Ull og gærur hafa jafnan verið auðseljanlegar vörur á
heimsmarkaðnum, og er engin ástæða til að ætla að
svo verði ekki að styrjaldarlokum. Mér þykir trúlegt,
að t. d. Norðmenn muni hafa mjög mikla þörf fyrir
saltkjöt að stríðslokum. Umboðsmaður norsku ríkis-
stjórnarinnar í London hefur leitað eftir samningum
um saltkjöt, sem gæti verið fyrirliggjandi, þegar stríð-
inu lýkur. Fóru nokkrar samningaumleitanir fram um
þetta í fyrrahaust, en vegna óvissu um styrjaldarlok-
in, þótti ekki ráðlegt að salta kjöt með þennan mark-
að fyrri augum, nema norska ríkisstjórnin treystist
til að taka á sig ábyrgðina, sem var því samfara að
salta kjöt í talsvert stórum stíl. En ekki náðust samn-
ingar um það.
Ýmsir íslendingar virðast hafa trú á því, að hag-
felldara muni verða að flytja út mjólkurafurðir og
svínakjöt, heldur en sauðfjárafurðir. T. d. hefur einn
af leiðandi mönnum landbúnaðarins bent á, að gráða-
ostur muni geta orðið stórfelld útflutningsvara, og sú
vara, sem sízt muni falla í verði að stríðinu loknu.
Ég hef beztu trú á því, að gráðaostur muni geta orðið
góð útflutningsvara, en hins vegar er ég viss um, að
það verð, sem nú er á þessari vöru, sé ekki í samræmi
við verð á sams konar vöru neins staðar annars staðar,
en hér á landi. Ég hef skýrslu um verð á osti í Bret-
landi, eins og það var fyrir stríð, og má geta þess, að
ostur, sem er nokkurnveginn sambærilegur við ís-
lenzkan gráðaost, „Stilton," kostaði fyrir stríð í heild-
sölu í London kr. 3,35 pr. kg. (Nú líkl. 4,50 ef framl. er).
Þegar þess er gætt, hve mjólkurframleiðsla er auð-
veld í þéttbýli, og þá svínakjötsframleiðsla ekki síður,
þar sem svínakjöt er jafnframt hægt að framleiða
í bæjum, þá er augljóst, að vér íslendingar eigum þar
við miklu örðugri og meiri samkeppni að etja, en við
framleiðslu sauðfjárafurða. ísland er eitthvert bezta
sauðfjárræktarland í Evrópu, en á engan hátt betur
fallið til mjólkurframleiðslu, heldur en fjöldi annarra
landa, nema síður sé. Frá mínu sjónarmiði er því ber-
sýnilegt, — ef vér íslendingar ekki getum framleitt
sauðfjárafurðir til sölu á Evrópumarkaðinum, þá muni
örðugt með aðrar landbúnaðarafurðir, sem reynt hef-
ur verið að framleiða hér á landi.
Sú trú virðist hafa breiðzt út á meðal landsmanna
á stríðsárunum, að íslenzkur landbúnaður sé dauða-
dæmdur, umfram það, sem þarf til þess að fullnægja
þörfum landsmanna sjálfra, og eini útflutningurinn,
sem íslenzka þjóðin geti lifað á, verði sjávarvörur.
Þetta álít ég hinn mesta misskilning, sem ekki bygg-
ist á neinum rökum. í öll þau ár, sem ég hef fengizt
við verzlun, man ég ekki eftir einu einasta ári, þegar
stríðsárin eru undanskilin, sem fiskverð hefur verið
hlutfallslega hærra en kjötverð á erlendum markaði.
M. ö. o. verð á kjöti og fiski hefur jafnan tekið alveg
tilsvarandi breytingum á heimsmarkaðinum, enda á
hverjum manni að vera skiljanlegt, að sú muni vera
aðalreglan. Sölutekjur íslenzkra bænda hafa jafnan
fyrst og fremst byggzt á útflutningi á afurðum þeirra,
þótt mikið af framleiðsluvörunum hafi verið selt inn-
anlands hin síðari ár, þá hefur jafnan mikið verið
flutt út og verðlag í landinu hefur alltaf að langmestu
leyti byggzt á _ útflutningsverðinu. Þau ár, sem af-
urðasölulögin hafa verið í gildi, fram til ársins 1939,
eru hér engin undantekning, því að verð á kjöti, sem
selt var á innlendum markaði, var jafnan ákveðið
með hliðsjón af útflutningsverðinu, og þó innanlands-
verðið væri lítið eitt hærra, breytir það ekki þessari
staðreynd. Þá má benda á, að undanfarin ár hafa í-
búar bœja og sjóþorpa hér á landi mjög verið hvattir
til aukinnar framdleiðslu á landbúnaðarvörum. Haldi
sú þróun áfram, dregur það vitanlega úr innlendum
markaði fyrir framleiðsluvörur bænda og orsakar
annað hvort samdrátt framleiðslunnar hjá bændum,
eða aukinn útflutning. Ég er í engum efa um, að hægt
verður að framleiða sauðfjárafurðir hér á landi til
sölu erlendis fyrir samkeppnisfært verð við framleiðslu
annarra þjóða, ef nokkrar vörur verður hægt að fram-
leiða hér til útflutnings.
Margir munu líta til Bandaríkjanna, sem líklegs
160