Samvinnan - 01.06.1944, Page 46

SAMVINNAN
5.-6. HEFTI
ræðinu. í „Vopn guðanna“ sýnir
skáldið grimman, blóðþyrstan og
drengskaparlausan harðstjóra.
Hann er sjúkur til valda. Vegna
valdanna fórnar hann öllu, jafnvel
hamingju einkabarnsins. Undir
kúgunarvaldi hans blæðir þjóðinni
út. Djarfur vitringur kemur í spá-
mannshlutverki og bregður upp
kyndli menningarinnar móti veldi
harðstjórans og vinnur að lokum
sigur. Eldingu lýstur niður í höfuð
kúgarans og drepur hann. Nátt-
úrukrafturinn er vopn guðanna,
sem framkvæmir sektardóminn.
Þannig er efni leikritsins. Það er
snjallt, en tímabundið, eins og öll
slík verk. Þáttur spámannsins út
í óbyggðinni er of langur. Kvæðin
í leikritinu eru yfirleitt mjög góð.
En kvæði eiga helzt ekki heima í
nútímaleikriti. Það er æskilegt að
fá frá fremsta ljóðskáldi landsins
ný ljóð, og leikrit í óbundnu máli.
J. J.
Kristleif ur Þorsteinsson: Úr
byggðum Borgarfjarðar. ísafoldar-
prentsmiðja h.f., 336 bls. Kr. 40 ó-
bundin, kr. 70 í skinnbandi.
Kristleifur á Stóra-Kroppi er
fyrir löngu orðinn landskunnur
fyrir ritstörf sín. Hann er nú rúm-
lega áttræður að aldri. Langafi
hans var hinn nafntogaði krafta-
jötunn og galdraprestur, sér Snorri
á Húsafelli. Hvað sem líður öllum
þjóðsögnum af séra Snorra, er hitt
víst, að niðjar hans bera það með
sér, að þeir eru af góðum ættstofni.
Kristleifur man 9 presta í Reyk-
holti, ellefu sinnum hafa ábúenda-
skipti orðið í hans tíð á sumum
jörðum í sveit hans, en víðast hvar
situr nú þriðji eða fjórði ættliður
frá þeim, er Kristleifur man í
æsku. Hann hefur því átt marga
samferðamenn á lífsleiðinni. Ætt-
fróður er hann svo af ber, glöggur
á frásagnarefni og stálminnugur.
Stíll hans er hispurslaus og óþving-
aður. Mega margir af „rithöfund-
um“ okkar öfunda hann af stíl-
gáfu hans.
Þættir Kristleifs, sem saman eru
komnir í þessari myndarlegu bók,
eru flestir um Borgfirðinga og
Strandaringa, en svo kallast í dag-
legu tali þeir, sem á Vatnsleysu-
strönd búa. Þetta eru íslendinga-
þættir, eins og þeir hafa gerzt á
öllum öldum. Kristleifur ann hér-
aði sínu og engu síður heiðalönd-
um þess og fjallasýn. Þættir hans
eru merkilegur minnisvarði um
táp og „hjartans menningu" þeirr-
ar kynslóðar, sem fæddist í dögun
íslenzks þjóðfrelsis og hefur lifað
mestu breytinga- og byltingaöld í
sögu landsins. Kristleifur er líka
virðulegur fulltrúi þessarar kyn-
slóðar, sterkur, seigur, ósérhlífinn,
næmur á fróðleik og minnugur,
frjálslyndur í hugsun, hreinlyndur
og góðhjartaður.
Ég hygg, að þessir þættir Krist-
leifs verði vinsæl bók hjá allri al-
þýðu til sjávar og sveita, enda
hefur hann verið jafnvígur til sjó-
sóknar á Faxaflóa, silungsveiði í
Arnarvatni og landbúnað í Borgar-
firði. Helzt gæti mér dottið í hug
að finna að því við hann, hve mjög
hann forðast að láta sjálfan sig
koma við sögu, segja frá skiptum
sínum við náungann í einstökum
atriðum, rekja samtöl og tilsvör.
Mundi svo pennaliprum manni
fara slíkt vel úr hendi.
Þórður Kristleifsson kennari á
Laugarvatni hefur búið bókina
undir prentun með stakri vand-
virkni. í henni eru margar ágæt-
ar myndir, sem Þorsteinn Jósefsson
hefur gert. J. Ey.
Vegna rúmleysis
verða nokkrar greinar og bóka-
fregnir að bíða að þessu sinni.
Næsta hefti Samvinnunnar kem-
ur út i septembermánuði.
SAMVINNAN
5.—6. hefti maí—júní 1944.
Útgefandi:
Samband ísl. samvinnufélaga
Ritstjórn:
fónas Jónsson. Guðlaugur Rósin-
kranz. Jón Eyþórsson.
Sími: 5099
Afgreiðslustjóri: Konráð Jónsson
Sambandshúsið, Reykjavík.
Sími: 1080
Verð árgangsins, 10. hefti kr. 15,00
Forvfgismenn.
Jón Sígurðsson, forsetí
var fæddur að Rafnseyri í Arnar-
firði 17. júní 1811, sonur Sigurðar
Jónssonar prófasts og konu hans,
Þórdísar Jónsdóttur. Jón útskrifað-
ist 1829 af Gunnlaugi Oddsen dóm-
kirkjupresti, nam síðan málfræði
við háskólann í Kaupmannahöfn,
en tók aldrei embættispróf, dvald-
ist síðan í Kaupmannahöfn, fékkst
við ritstörf og rannsóknir á sögu
landsins. Jón var skjalavörður hins
Konungl. norræna fornfræðafélags
1845—’48, er það var lagt niður.
Hann var útgefandi Nýrra félags-
rita alla tíð frá 1841—’73, þingmað-
ur ísfirðinga 1845—’79 og forseti
Alþingis lengstum, meðan hann sat
á þingi. Jón dó 7. des. 1879 í Kbh.
Kona hans var Ingibjörg Einars-
dóttir kaupm. í Reykjavík. Jón Sig-
urðsson skrifaði meðal annars mik-
ið um verzlunarmál og hvatti til
samvinnu í verzlun. — Þjóðin hef-
ur nú heiðrað minningu Jóns Sig-
urðssonar og baráttu hans fyrir
frelsi þjóðarinnar og fullveldi,
með því að láta gildistöku stjórn-
arskrár hins nýja lýðveldis á ís-
landi fara fram á fæðingardegi
hans, 17. júní, og þar með kjörið
þann dag þjóðhátíðardag íslend-
inga.
178