Samvinnan - 01.08.1969, Síða 47

unað meðan sovétstjórnin fengist ekki til
að semja um landamærin á jafnréttisgrund-
velli. Á flokksþingi Kommúnistaflokks Kína
síðastliðið vor var svo jöfnum höndum lýst
yfir sigri Maó Tsetúngs og samherja hans
í menningarbyltingunni og hnykkt á fyrri
heitstrengingum um baráttu gegn sovézku
frávillingunum og öllu þeirra athæfi.
Thieu forseti leppstfórnarinnar i Saigon og
Nixon Bandaríkjaforseti.
Ljóst er að sovétmenn líta landamæra-
árekstrana enn alvarlegri augum en Kín-
verjar. Það sést einkum af því, hve um-
fangsmiklar hernaðarráðstafanir þeir hafa
gert á landamærasvæðinu undanfarna mán-
uði. Herliði hefur verið fjölgað gífurlega,
meira en tvöfaldað samkvæmt sumum
fregnum. Vopnabúnaðurinn hefur þó verið
efldur enn meira. Sovézkar hersveitir búnar
kjarnorkueldflaugum eru sagðar bæði við
landamæri kínverska héraðsins Singkiang
og í Ytri-Mongólíu, sem fylgir Sovétríkjun-
um dyggilega að málum í deilunum við
Kína. Athyglisverðast er, að kjarnorku-
vopnasveitirnar eru hafðar þar við landa-
mærin sem skemmst er til kjarnorkuvera
og vopnatilraunastöðva Kínverja.
Á heimsráðstefnu kommúnistaflokka í
Moskvu i sumar rauf svo Bresnéff, aðal-
framkvæmdastjóri Kommúnistaflokks Sov-
étríkjanna, gert samkomulag við hina flokk-
ana um að ráðast ekki á flokka sem fjar-
staddir voru. Hann flutti á ráðstefnunni
harðari ádeilu á forustumenn Kína en
nokkru sinni fyrr, sakaði þá meðal annars
um að undirbúa markvisst styrjöld gegn
Sovétríkjunum, bæði með hefðbundnum
vopnabúnaði og kjarnorkuvopnum.
Eftir flokksþingið í Peking og breyting-
arnar sem þar voru gerðar, lýstu sovézk
málgögn Maó og félögum hans sem ótínd-
um valdaræningjum og ævintýramönnum,
sem brotið hefðu niður Kommúnistaflokk
Kína. Ljóst er af þessum málatilbúnaði, að
kenningarlega er forustumönnum Sovét-
ríkjanna enn minna að vanbúnaði að ráðast
inn í Kína en í Tékkóslóvakíu á sínum
tíma, þótt því verði ekki trúað að þeir séu
svo skyni skroppnir að reyna að framfylgja
þar Bresnéff-kenningunni um að Sovétríkj-
unum sé heimilt að virða að vettugi full-
veldi annarra sósíalistiskra ríkja hvenær
sem þau vilja viðhafa.
Viðsjárnar með Kína og Sovétríkjunum
komust á það stig sem raun ber vitni ein-
mitt um það leyti sem ný ríkisstjórn í Was-
hington var að móta afstöðu sína til um-
heimsins. Mesta vandamálið sem við henni
blasir er stríðið í Vietnam. Rás viðburð-
anna hefur leitt í ljós svo ekki verður um
villzt, að herferð Bandaríkjanna í Vietnam
var byggð á fölskum forsendum. Stríðsfor-
kólfarnir, einkum þó Dean Rusk, héldu því
fram að í Vietnam væri við að eiga heims-
kommúnismann yfirleitt og sér í lagi kín-
verska útþenslustefnu. Nú er komið á dag-
inn að þar er að mæta vietnamskri þjóð-
erniskennd og heimasprottinni þjóðfélags-
byltingu, sem bandarískt hervald fær ekki
bugað með þeim vopnum sem stjórnin í
Washington telur sér fært að beita.
Skæruher Vietnama hefur þegar hrakið
einn Bandaríkjaforseta úr embætti með
smán, og Nixon á um það að velja að losa
Bandaríkin úr ógöngunum í Vietnam eða
fara sömu leiðina og Johnson.
Að sjálfsögðu kysi Nixon helzt að geta
kallað Bandaríkjaher heim með samkomu-
lagi sem túlka mætti fyrir Bandaríkjamönn-
um sem réttlætingu fyrir blóðsúthellingun-
um í Vietnam, en hann hefur alls ekki ótak-
markaðan tíma til að sýna árangur. Svo
mikill hluti þjóðarinnar er andvígur stríð-
inu í Vietnam eða uppgefinn á því, að inn-
anlandsfriðnum er stefnt í voða haldi það
áfram. Forseti sem var kosinn meðal annars
vegna þess að hann sagðist hafa á taktein-
um áætlun um að binda enda á Vietnam-
stríðið, á alls enga von um endurkosningu
1972, ef hann heldur þá enn áfram að senda
bandaríska æskumenn til slátrunar í frum-
skógum og á hrísgrjónaekrum Suðaustur-
Asíu.
Lengi vel forðaðist Nixon að láta nokkuð
uppi um fyrirætlanir sínar, en nú er hann
byrjaður að birta þær í athöfnum, og af
þeim má marka hvert stefnir. Brottflutning-
ur Bandaríkjahers frá Vietnam er að byrja.
Að vísu er 25.000 manns ekki mikill hluti
af 550.000 manna liði, en ljóst er að Nixon
hyggst halda áfram á sömu braut. Hann
kveðst meira að segja vonast til að gera
betur en uppfylla óskir Cliffords fyrrver-
andi varnarmálaráðherra, sem leggur til að
allt bandarískt fótgöngulið og vélahersveit-
ir verði á brott úr Suður-Vietnam fyrir lok
ársins 1970.
í þessu felst að látið verður skeika að
sköpuðu um hver verða afdrif herforingia-
stjórnarinnar í Saigon. Látið er heita svo
að her hennar hafi nú vaxið svo fiskur um
hrygg að hún geti varið sig sjálf, en jafn-
framt er ljóst að Nixon vill ekki gera mál-
stað hennar að sínum nema að takmörkuðu
leyti. Hvað sem ofaná verður að lokum í
baráttunni um völdin í Vietnam, er ljóst að
þar getur ekki orðið um að ræða bandarísk-
an sigur í þeirri merkingu sem Johnson og
Rusk boðuðu.
Þetta ber með sér að Bandaríkjastjórn
hefur endursko^að mat sitt á valdahlutföll-
um og stjórnmálaþróun í Suðaustur-Asíu.
ef svo færi að Þjóðfrelsisfylkingin kæmist
til valda í Suður-Vietnam. Um áraraðir hef-
ur því verið haldið fram í Washington, að
valdataka kommúnista og bandamanna
beirra í Saigon myndi óhjákvæmilega leiða
til keðjuverkunar í öllum nálægum lönd-
um og enda með því að öll Suðaustur-Asía
kæmist undir áhrif Kína. Með þessum
valdapólitísku bollaleggingum var blóðbaðið
í Suður-Vietnam réttlætt.
Nú kveður við annan tón hjá bandarísk-
um valdamönnum. Þeir segja, að Þjóðfrels
ishreyfingin megi taka við stjórnartaumum
í Saigon sín vegna hafi hún kjörfylgi til
þess, og ekki þurfi að óttast neina keðju-
verkun af þeim sökum. Þetta er meðal
annars rökstutt með því, að Kínverjar sáu
svo önnum kafnir á norðurlandamærunum
að þeir hafi ekkert bolmagn til að færa út
áhrif sín til suðvesturs. Undanskilið er auð-
vitað, að þegar Vietnamstríðið sé úr sög-
unni opnist möguleikar til að færa sambúð
Bandaríkjanna og Kína á nýjan grundvöll,
að minnsta kosti að því marki að þegjandi
samkomulag náist um að gera ekki ítök
í Suðaustur-Asíu að þrætuepli.
Þegar þetta er ritað hefur Nixon nýskeð
kunngert ferðaáætlun sína um lönd Suð-
austur-Asíu síðar í sumar. Erindi hans þang-
að getur ekki verið annað en búa banda-
menn Bandaríkjanna undir það sem í vænd-
um er í Vietnam, jafnframt því sem hann
aflar sér af eigin raun vitneskju um hve
hratt hann má fara í sakirnar að losa sig
við myllustein Vietnamstríðsins án þess að
tefla í verulega tvísýnu áhrifum og að-
stöðu Bandaríkjanna í nálægum löndum.
Svo vill til að L'rir liggur órækur vitnis
burður um að sovétstjórnin beinir einnig
athygli að sama viðfangsefni og Nixon fæst
við á ferðalagi sínu, sem sé hvað við tekur
í Suðaustur-Asíu þegar Vietnamstríðinu
lýkur. Þetta kom skýrast fram í áðurnefndri
ræðu Bresnéffs á heimsráðstefnunni í
Moskvu. Svo kátlega vill til, að sovézkir
forustumenn hafa tekið upp þá hugmynd
Dean Rusk.
Dullesar heitins utanríkisráðhen-a Banda-
ríkjanna, sem verst gafst honum og eftir-
mönnum hans, stofnun bandalags gegn
Kína í Suður- og Suðaustur-Asíu. Bæði í
ræðu Bresnéffs og þó enn skýrar í sovézk-
um blaðaskrifum er rætt um „sameiginlegt
öryggiskerfi“ og í því sambandi nefnd lönd
allt frá Indlandi til Indónesíu og þeim
heitið sovézkum stuðningi, sem að sjálf-
sögðu yrði fyrst og fremst fólginn í vopna-
sendingum.
47