Samvinnan - 01.06.1971, Blaðsíða 38

lífssvalli útrás þeirri lífsorku sem maður-
inn fékk ekki beint í aðra farvegi. í nú-
tímanum er kynlífið orðið tákn frelsis og
afturhvarfs til náttúrunnar i iðnaðar-
þjóðfélaginu. Á sama tíma og sjálfsvit-
undin greinir manninn frá öllu öðru í
heiminum, sameinar kynhvötin, sem ekki
lætur að stjórn viljans, hann alheimin-
um. Nú er hún notuð sem átylla til al-
gyðisóra eða leið til afturhvarfs á vit
náttúrunnar: þannig finnur maðurinn
sig sameinaðan öllu dýrarikinu og öllum
hinum óþekktu lífskröftum alheimsins.
Ásthneigð og klám
Hér er sennilega bezt að gera greinar-
mun á ásthneigð og klámi. Ásthneigð
felur í sér viðleitni til að komast fyrir
tilstilli kynlífsins i samband við eitthvað
sem liggur handanvið kynlífið: náttúr-
una, fegurðina eða samruna við alheim-
inn. Klám fæst einvörðungu við kynlífið
og belgir út mikilvægi þess, þannig að
það verður einfalt bragð til að örva kyn-
ferðislega fullnægingu. Þar sem ást-
hneigðin varðveitir ákveðna sjálfkvikn-
un, er klámið útreiknuð erting. Mér
finnst samt vera fullkomið álitamál,
hvort það er ásthneigðin, einsog ég skil
hana, sem við erum að hverfa til. Þegar
búið er að skilja samræðið fullkomlega
frá getnaðinum, er þá í rauninni hægt að
tala um afturhvarf til náttúrunnar? Fel-
ur samræðið eitt og útaf fyrir sig, án
tengsla við allt annað, einnig getnaðinn,
í sér nokkuð annað eða meira en að
drekka gott vín eða borða kavíar?
Það er einnig augljóst mál, að vísinda-
framfarir ýta undir þennan aðskilnað
samfara og getnaðar, sem er tengdur
auknu frelsi kvenna. Pillan gerir til dæm-
is konum kleift að stunda ástalif með
jafnlítilli áhættu og karlmenn, og af-
leiðingar þessara umskiþta má lesa í
sviþbrigðum stúlknanna í dag. Þær eru
orðnar miklu harðari í samskiptum sín-
um við karlmenn, og hegðun þeirra
minnir einatt á framkomu ungra karl-
manna við konur áðurfyrr. Hafi hugsjón
meydómsins týnt gildi sínu, stafar það
einfaldlega af því, að konur eru nú orðn-
ar jafnokar karla. Meydómurinn hefur
verið hafinn til skýjanna af kristindóm-
inum vegna þess að í grísk-rómverska
heiminum voru konur fúslega viður-
kenndar sem æðri verur. En hin kristna
mey var talin jafnoki karlmannsins, ekki
bara orsök unaðssemda hans. Þetta jafn-
ræði var þó því aðeins hugsanlegt að kon-
an væri ógift, og þessi skipan mála varð
ákaflega langæ. í lok síðustu aldar, þegar
kvenréttindahreyfingin fór að láta til sín
taka í Bretlandi, var ekki óalgengt að
heyra forstöðukonur kvennaskóla eða
kvennadeilda háskóla taka svo til orða
um einhvern nemanda sinn: „Hún var
mjög efnileg og hefði getað orðið af-
burðagóður læknir . . . en þá þurfti hún
endilega að gifta sig.“ Það var einsog
þær hefðu sagt: „En svo dó hún korn-
ung.“ Nú leiðir hvorki hjónaband né sam-
ræði — utan eða innan hjónabands —
til þess að kona glati jafnræði sínu við
karlmanninn.
Hvað um börnin?
Frá vísindalegu sjónarmiði er alls ekki
fráleitt að brátt muni getnaður eiga sér
stað utan legsins og að börn muni vaxa
í tilraunaglösum. Þá verðum við komin
á það stig sem Aldous Huxley lýsir í bók
sinni Brave New World. Það er meira að
segja hugsanlegt, að visindaleg og félags-
leg þróun verði með þeim hætti, að það
verði ekki lengur talið efnahagslega eða
félagslega forsvaranlegt, að konur verði
þungaðar. Ljósmæður rnunu hverfa eins-
og þær dýrategundir sem dáið hafa út.
Ef við bætum við þetta möguleikunum á
gervifrjóvgun, ætti um það er lýkur að
verða hægt að framleiða börn að vild, án
viðurkenndra foreldra, undir því yfir-
skini að verið sé að bæta mannkynið.
En hvað verða svoleiðis börn? Verða
þau ekki verr á vegi stödd en munaðar-
leysingjar, vegna þess að munaðarleys-
ingjar vita alténd að þeir hafa átt for-
eldra? Við eigum þegar i vandræðum með
kjörbörn, sem segja verður sannleikann
um uppruna sinn. En ég held að þegar
ekki er til að dreifa neinum foreldrum,
verði afleiðingarnar hræðilegar: engar
rætur, engir þekktir forfeður, engir niðj-
ar. Það gerist jafnvel núna í Bandarikj-
unum, að blökkumenn þjást vegna þess
að þeir vita ekki, frá hvaða svæði i Afríku
forfeður þeirra komu, vegna þess að þeir
eiga sér ekki neinn sögulegan bakgrunn,
og vegna þess að hömlulaust lauslæti
hefur leitt til þess að margir þeirra eiga
engan raunverulegan föður, þareð mæð-
ur þeirra hafa átt börn með mörgum
mönnum. Sálræn áhrif þessa eru hörmu-
leg.
Án þess farið sé útí öfgar tilrauna-
glasabarnsins, er hætta á að með auknu
kvenfrelsi komi ákveðnar karlmannleg-
ar eigindir. Þetta verður skaðvænlegt
börnunum, þareð móðurhvötin kann að
rýrna eða verða bæld niður. Ég þekki
dæmi tveggja kvenna, sem gegna glæsi-
legum stöðum í atvinnulífinu, lifa i mjög
góðri sambúð við eiginmenn sína og
virðast veita börnum sínum mikla um-
önnun. Samt hafa börnin þjáðst vegna
þess að móðirin hefur ekki verið nægi-
lega tiltæk sálfræðilega og þau hafa ekki
verið miðdepill áhuga hennar. Ég held
þó ekki að hægt sé að bæla niður móður-
hvötina að fullu og öllu með vísindaleg-
um framförum. Hinsvegar held ég að
hægt sé að umhverfa henni eða halda
henni i skefjum, og að þetta gæti valdið
veiulegu vonleysi hjá konum, vegna þess
að hér er nú einusinni um að ræða mjög
djúpstæða hvöt.
í manninum eru ákveðnar meðfæddar
kenndir sem framfarirnar fá ekki kæft.
Tökum til dæmis syndatilfinninguna og
sektarkenndina. Kynferðislegt frjálsræði
samtimans útrýmir ekki með öllu synda-
tilfinningunni, heldur beinir henni öllu
fremur i aðra átt. Hipparnir hafa til
dæmis sektarkennd vegna striðsins í
Víetnam, kynþáttavandamálsins og
mengunar náttúrunnar. Á sama hátt held
ég að meinlætalifnaður sé kannski að
skjóta upp kollinum aftur i Ameríku, ekki
með tilliti til kynlífs, heldur peninga:
stúdentar neita af ráðnum hug að leggja
fyrir sig viðskipti, hafna lokkandi tilboð-
um stórfyrirtækjanna og velja sér frem-
ur mannúðleg störf, einsog til dæmis
læknisfræði.
Það var enn til fólk sem skopaðist að
meinlætatilhneigingum kristindómsins á
2. öld eftir Kristsburð. En tveimur öldum
síðar voru einsetumennirnir i eyðimörk-
inni orðnir frægir og nöfn þeirra jafn-
þekkt og nöfn kunnustu gleðikvenna og
kappaksturshetja. í Sýrlandi drógu
Símon súludýrlingur og fylgismenn hans,
sem sátu uppá súlum árum saman, til sín
mikinn fjölda pílagrima og urðu þess
valdandi að umfangsmikil ferðamanna-
þjónusta var sett á laggirnar. Við erum
ekki enn komin á það stig. Við eigum
okkar stjörnur i kvikmyndum, i popptón-
list og í iþróttum; kappar meinlætanna
hafa ekki enn komið framá sjónarsviðið.
En þeir eiga eftir að koma fram. Padre
Pio, hinn nýlátni prestur í þorpinu San
Giovanni Rotondo á Suður-Ítalíu, var ef-
tilvill fyrirboði þeirra. Og þar sem sagan
gerist með svo miklu örari hætti á okkar
tímum sökum greiðra samgangna og
fjarskipta, á ég ekki von á þvi, að við
verðum að biða öldum saman eftir þess-
um umskiptum í siðgæðinu. 4
38