Samvinnan - 01.06.1971, Blaðsíða 39

IMi ERLEND VÍDSJÁ
Magnús Torfi Ólafsson:
Myndun þriðja hornsins
á stórveldaþríhyrningi
Svo kynlega eru heimsmálin á sig kom-
in á vordögum 1971, að sá atburður á al-
þjóðavettvangi sem einna mesta athygli
og eftirvæntingu hefur vakið er iþrótta-
heimsókn, og það meira að segja í
iþróttagrein sem fram að þessu hefur
verið talin með hinum lítilfjörlegri með
flestum þjóðum. En svo vill til, að þar
eru Kínverjar og reyndar fleiri Austur-
Asíuþjóðir sér á báti; þeirra á meðal nýt-
ur borðtennis, öðru nafni ping-pong,
verulegra vinsælda, og kalla má kúluslátt
á borðplötu þjóðariþrótt í Kína. Kínverj-
ar hafa átt heimsmeistara í borðtennis,
svo sérstaklega þarf að standa á til að
boð frá þeim til erlendra borðtennisliða
um að heimsækja Kína og keppa við
landsmenn í ping-pong skuli teljast til
stórtíðinda, sem setja svip á heimsfrétt-
irnar dögum eða vikum saman.
En það skortir líka ekkert á sérstöðu
Kína í heimi samtimans. Fjölmennasta
ríki veraldar þróast að þvi marki út af
fyrir sig, að umheiminum reynist býsna
torvelt að átta sig til hlítar á, hvað þar
hefur verið að gerast síðasta áratuginn.
Auk þess er svo Kína stóra ráðgátan í
framvindu alþjóðamála á komandi tím-
um, en hefur til þessa verið haldið utan
alþjóðasamtaka fyrir tilstilli Bandaríkj-
anna, sem reynt hafa eftir mætti að ein-
angra það og sniðganga.
Athyglin, sem heimsókn bandarísks
borðtennisliðs til Kína vakti, stafar jöfn-
um höndum af því, að sá atburður og allt
sem honum fylgdi leiddi ýmislegt í ljós
um fyrirætlanir kínverskra stjórnvalda í
milliríkjasamskiptum eftir að kyrrð má
heita komin á í landinu eftir mikið um-
rótstímabil, og i annan stað af því að
sami atburður gaf Bandaríkjastjórn
tækifæri sem hún tók fegins hendi til að
marka skýrar en áður stefnubreytingu
gagnvart Kina.
Það eitt, að borðtennisliðið bandaríska,
fararstjórar og fréttamenn voru fyrstu
Bandarikjamenn sem til Kina koma i
tvo áratugi og ferðast þangað með gild,
bandarísk vegabréf, sýnir betur en langar
útlistanir, hversu afkáraleg viðhorf hafa
ráðið stefnu Bandaríkjanna gagnvart
Kína. Allt frá þvi 1950 hafa öll vegabréf
sem Bandaríkjastjórn lætur þegnum sín-
um í té borið áletrunina: „Ekki gilt til
ferðalaga til Kína né um Kína.“ Þrátt
fyiir þetta þann hafa ýmsir Bandaríkja-
menn heimsótt Kína, en til að baka þeim
ekki vandræði fyrir misnotkun á vega-
bréfi hafa Kínverjar gengið frá land-
vistarleyfum á lausum blöðum en ekki
skráð þau í vegabréfin.
Nokkuð er um liðið, síðan Nixon Banda-
ríkjaforseti nam úr gildi reglugerð þá,
sem bannaði Bandaríkjamönnum að
ferðast tii Kína. Fyrst í stað létu kínversk
stjórnarvöld sem þau vissu ekki af því að
Bandaríkjastjórn hefði séð að sér og af-
létt ferðabanninu, en svo bar það til að
landslið Bandaríkjanna og Kína í borð-
tennis kepptu á alþjóðamóti í Japan í
ap:ílbyr.:un. Bauð þá borðtennissamband
Kína nokkrum liðum, þar á meðal hinu
bandariska, að koma i keppnisför til
Peking og fleiri kinverskra borga. Banda-
ríska borðtennisfólkið þáði boðið með
samþykki æðstu stjórnarstofnana í
Washington. Hefur Spiro Agnew vara-
forseti skýrt frá því, að borið var undir
sjálft Þjóðaröryggisráð Bandaríkjanna,
h ort heimila ætti bandarískum ung-
mennum að keppa í kúluslætti við kin-
verska jafnaldra sína á kínverskri grund.
Agnew stóð á fundi þessum með þeim,
sem lögðust gegn heimild til handa
bandariska borðtennissambandinu að
taka heimboði Kínverja.
Af Bandaríkjamanna hálfu var þvi frá
upphafi farið með borðtennisferðalagið
til Kína sem stórpólitískan atburð, og
Kínverjar létu ekki heldur sitt eftir
liggja. Bandarikjamönnunum var tekið
með kostum og kynjum. í fyrstu veizl-
unni sem þeim var haldin, eftir ferðina
frá landamævastöðinni við Hongkong til
Kanton, voru meðal annarra kínverskra
kræsinga borin fyrir þá hundrað ára
gömul egg, en lengra getur kínversk gest-
risni ekki gengið. í keppninni i Peking
stilltu Kínverjar svo til að Bandarikja-
menn töpuðu með hóflegum mun, tefldu
fram B-landsliði en ekki sínum beztu
mönnum. Loks tók Sjá Enlæ, forsætis-
ráðherra Kína, á móti bandaríska borð-
tennisflokknum og tjáði honum, að
keppnisferð þessi þýddi að brotið væri í
blað í samskiptum Kína og Bandaríkj-
anna.
Fingraför miðjumanna
Af Kínverja hálfu ber ping-pong-
keppnin mikla og allt sem henni viðvíkur
fingraför Sjá Enlæ og nánustu samstarfs-
manna hans, miðjumannanna í forustu
Kommúnistaflokks Kína. Þetta eru
mennirnir sem stóðu af sér brotsjói
menningarbyltingarinnar nýafstöðnu,
studdu rauða varðliða að vissu marki í
að hrekja helztu andstæðinga stefnu
Maós formanns úr valdastöðum, bæði i
höfuðborginni og úti um landsbyggðina,
en tóku svo í taumana, þegar þeim
fannst byltingarofsi unga fólksins ganga
úr hófi.
Um þær mundir sem menningarbylt-
inguna lægði, var svo komið í samskipt-
um Kína við umheiminn, að fullgildur
sendiherra sat einungis í einu kínversku
sendiráði erlendis, því í Kaíró. Aðrir
sendiherrar höfðu verið kallaðir heim til
Peking, þar sem rauðir varðliðar höfðu
herjað i utanríksráðuneytinu og meðal
annars hrakið Sén Ji utanrikisráðherra
úr embætti. Undanfarin tvö ár hafa
sendiherrar frá Kína verið að tínast til
baka til höfuðborga víða um heim, og
jafnframt er hafin á ný sókn Kínverja
að rjúfa einangrunarmúrinn, sem Banda-
39