Samvinnan - 01.12.1973, Síða 34

ið tækifæri til að teikna stór-
ar byggingar síðan Guðjón
Samúelsson leið. Það er fullt
af stórum byggingum útum alla
borg sem arkítektar hafa teikn-
að.
Jón: Þau tækifæri fá menn
ekki nema þeir fallist á að
skriða inni þessa þólitísku
flokka sem hér eru allsráðandi
á öllum sviðum. Það er sþurn-
ing, hverju þú vilt fórna frem-
ur en skriða inní pólitískan
poka, hvort þú vilt ekki held-
ur teikna einn og einn kofa
hér og þar.
Gísli: Það eru meira að segja
arkítektar sem eru látnir
stjórna þessum skrifstofum og
ráða hverjir fá verkefnin.
Jón: Ætli það séu ekki menn
sem búnir eru að halda opn-
um hurðum fyrir pólitísku
broddana á rútubílnum þegar
flokkarnir eru að fara í þess-
ar öræfaferðir eða hvað það
nú kallast, og í því efni er eng-
inn flokkur öðrum betri.
Gylfi: Það er nú meinið, að
enginn er öðrum betri.
Jón: Ég legg áherzlu á það,
að enginn er öðrum betri. Ef
þið farið yfir alla þá arkítekta
sem sitja í þessum nefndum
borgar, ríkis eða hvar sem er,
Hörður: Ég finn hjá mér hvöt
til að verja íslenzkan nútíma-
arkítektúr. Ég hef þekkt marga
arkítekta, talað mikið við þá
og fylgzt með þróuninni síð-
ustu 30 ár. Ég segi það sama
við ykkur núna og ég segi
stundum við krakkana í skól-
anum: Mér finnst þið vera of
neikvæð. Líklega hef ég haldið
eina fyrirlesturinn, sem hald-
inn hefur verið um íslenzkan
nútímaarkítektúr, og ég hélt
hann fyrir myndíðakennara
fyrir tveimur árum. Það vildi
svo vel til, að rétt áður en ég
átti að halda fyrirlesturinn, var
mjög gott veður í Rvík, svo
ég tók mér myndavél í hönd
og myndaði það sem mér þótti
skárst, og hefði þó viljað taka
miklu meira. Þegar ég var bú-
inn að taka þessar myndir og
gat sýnt samhengið í íslenzk-
um nútímaarkítektúr frá Guð-
jóni Samúelssyni til þessa dags,
þá kom í ljós að þetta var lygi-
lega gott. Það má gæta sín á
þvi að hakka allt niður. Mað-
ur verður lika að vera jákvæð-
þá hafa þeir skriðið gegnum
þessi líka geðslegu meltingar-
færi stjórnmálamannanna inní
þessar stöður, hvora leiðina
sem nauðsynleg hefur talizt.
Gylfi: Við erum nokkuð sam-
mála um að Breiðholtshverfið
sé ljótt, að minnstakosti einsog
það er núna, og þarna erum við
að ala upp börn, sem ætlazt er
til að öðlist fegurðarskyn. Svo
koma skólarnir, þar sem þessi
börn eiga líka að fá menntun
og uppeldi í sjónmenntum. Nú
vill svo til að ég kenni sjón-
menntir í barnaskóla og gagn-
fræðaskóla. Ég hef að heita má
alls engin gögn til að sýna þess-
um krökkum, hvað hefur gerzt
hér í myndlist. Það eru til
dæmis ekki til neinar skugga-
myndir, sem ég kemst höndum
undir, og ekki heldur neinar
bækur eða neitt slíkt, sem ég
get kennt þeim eftir. Þetta
finnst mér ákaflega veigamikið
atriði. Ég held að umræða hér
á landi um sjónmenntir hafi
verið tiltölulega afskaplega
lítil síðustu 30 ár, og kannski
minnst síðustu 5-8 árin. Við
höfðum þó á sínum tíma Helga-
fell og Birting og annan vett-
vang, þar sem ýmislegt var
skrifað um þessa hluti. Nú er
ekkert slíkt til, og það finnst
mér vissulega vera alvarlegt.
ur. Þegar þessar myndir komu
á skerminn hver á fætur ann-
arri, þá kom í ljós visst sam-
hengi.
Jón: Má ég skjóta því hér að,
áður en þú heldur áfram, að
„flattery will get you nowhere“.
Þú gagnrýnir okkur fyrir að
vera neikvæð í okkar gagnrýni.
Ég vil einfaldlega koma því til
skila, að forsenda þess, að hægt
sé að stuðla að jákvæðri þró-
un og sköpun góðra verka, er
sú, að slæm verk séu skilgreind
sem slæm. Ef maður gerir það
ekki, er maður ekki að hjálpa
neinum. Þá er maður bæði að
blekkja sjálfan sig að aðra.
Hörður: Ég er sammála þvi, en
ég vil líka benda á jákvæðu
hlutina. Þú hefur ekki bent á
neitt jákvætt í þessari um-
ræðu.
Jón: Ég var spurður um nýju
hverfin og hlýt að lýsa yfir
þeirri sannfæringu minni, að
ekki ein einasta bygging af
neinni umtalsverðri stærðar-
gráðu hafi verið byggð í
Reykjavík á eðlilegum grund-
velli siðustu árin. Það má taka
hvaða byggingu sem vera skal.
Við getum tekið Handritastofn-
unina, Lagadeildarhúsið, Lög-
reglustöðina, Loftleiðahótelið,
Hótel Sögu. Það er af nógu að
taka. Hinsvegar mun ég fyrst-
ur íslenzkra arkítekta hafa
hrósað beztu verkum Guðjóns
Samúelssonar.
Hörður: Ég get verið sammála
þér um þetta, en á hinn bóg-
inn hef ég fundið heila seríu
af góðum húsum eftir íslenzka
arkítekta. Það sem ég ætlaði að
fara að segja var þetta: Ef þið
takið SAS-hóteiið í Kaup-
mannahöfn og berið það sam-
an við annað nútímahótel í
París og svo framvegis, þá verð-
um við að hafa hugfast það
sem ég sagði fyrr um gótíkina:
Þetta er ákveðin hugmynd sem
fer um alla jörð. Það þýðir
ekkert að ætla sér að vera með
áætlanir um þjóðlega list. Þá
lendir maður bara í sérvizku.
Jón: Öll þjóðleg list er slæm,
en öll góð list er þjóðleg, sagði
Ibsen.
Hörður: Sagði Harald Giers-
ing. Þegar verið er að tala um
þessi efni, hef ég komizt að
þeirri niðurstöðu, að til er góð-
ur arkítektúr á íslandi. Og þá
hlýtur að vera til eitthvað sem
heitir íslenzkur arkítektúr.
Jón: Spurningin er náttúrlega,
við hvað er miðað. Miðar Hörð-
ur við heiðarlegt handverk eða
við þann arkítektúr sem ég hef
í huga?
Hús Thors Jensens við Fríkirkjuveg.
Hörður: Ég miða við þann
mælikvarða, sem kallaður er á
hátiðlegu máli reynsla, þekk-
ing og listrænn þroski. Ég hef
ekki annan mælikvarða.
Jón: Útfrá því sama geng ég,
en spurningin er, hversu mikið
af hverju.
Gísli: Fellur þessi góði islenzki
arkítektúr vel að umhverfi
sínu, landslagi, litum o. s. frv?
Jón: Hæfir hann íslenzkri
veðráttu, íslenzkri náttúru?'
Hörður: Grískt hof minnir ekki
á gríska náttúru eða landslag.
Gotnesk kirkja minnir ekki á
Frakkland. Hún er í beinni
andstöðu við það. Arkítektúr er
ekki eftirliking náttúrunnar.
SAM: Það er einsog hver önnur
fásinna, að grískt hof minni
ekki á gríska náttúru eða
landslag. Grískt hof gæti að
minu viti hvergi staðið nema í
Grikklandi og kannski á Spáni,
en til dæmis alls ekki með góðu
móti á ítalíu, þó ítalir hafi
vissulega stælt Grikki. Það leið-
ir að minu viti af sjálfu sér, að
góður arkítektúr falli inní um-
hverfi sitt með eðlilegum hætti
og þá líka hið náttúrlega um-
hverfi.
Hörður: Tvær grundvallarregl-
ur í arkítektúr hafa verið skil-
greindar. Önnur er sú, að arkí-
tektúr sé bara einsog einhver
hlutur í náttúrunni, blóm eða
tré, sem standi bara sem slík-
ur; það er hugmynd Corbusi-
Of neikvæð gagnrýni?
34