Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.03.1914, Síða 8

2
En þó svo sje, þá er samvinnan misgóð, á varla sam-
an nema nafnið. Hún er stundum göfug og blessunar-
rík, en stundum ill og auðvirðileg.
Til eru tvær tegundir samvinnu. Önn-
Tvennskonar ur er þannig, að fjelagarnir bera mjög
samvinna. misjafnt úr býtum. Viljasterkustu og harð-
vítugustu fjelagsmennirnir, einn eða sár-
fáir í hverju fjelagi, drottna yfir og kúga alla hina sam-
fjelaga sína, sem einfaldari eru, viljaveikari og undanláts-
samari, og nota þá eins og verkfæri. þessi samvinna er
byggð á misrjetti, á hörku og síngirni annarsvegar, en
grunnhyggni og vanþekkingu hinsvegar. Afleiðingarnar
eru veldi og gengi fyrir þá fáu sem ráða, en eymd og
niðurlæging fyrir þá mörgu, sem hafðir eru að viljalausu
verkfæri. Þetta má kalla nauðungarsamvinnu. Hin sam-
vinnan miðar að því, að hver fjelagsmaður fái sann-
gjarnan hlut í fjelagsstjórninni og þeim hlunnindum sem
leiða af samstarfinu. Fjelagarnir sjá allir markið sem stefnt
er að, og eiga þátt í að velja leiðina. Foringja kjósa
þeir sjer, en ;kki alræðismenn. Fjelagarnir eru svo vel
að manni, að við hvert spor, sem stigið er, geta þeir
myndað sjer óhlutdræga skoðun um málið og veitt
stuðning eða neitað um fylgi, eptir þvi sem málefni eru
til. Samvinna þessi er byggð á jafnrjetti, mildi, viti og
þekkingu. Af henni leiðir gæfu og gengi fyrir alla fje-
lagsmenn. Hún er kölluð frjáls samvinna.
Nauðungarsamvinna hefur verið alvöld í
Nokkur heiminum mestan hluta af ferli manna ájörð-
dæmi. unni, en víkur sæti fyrir frjálsri samvinnu,
eptir því sem mönnum fer fram í mildi og
sannri menningu. Opt er talað um »frelsi« á okkar þjóð-
veldistíma, en það var meir á orði en borði. Mikill hluti
af þjóðinni var í áþján. Þrælar og ambáttir voru á öll-
um stærri heimilum eign bóndans, eins og búpening-
urinn; faðirinn gaf dótturina, maðurinn átti konuna.
Húsfreyjur hinna mestu höfðingja höfðu eigi meira frelsi