Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.03.1914, Side 24

18
náttúruvísindanna með innlendum fræðiritum eingöngu.
Mönnum kann að óa við þeim kostnaði, sem fylgir því,
að koma upp góðum náttúrugripasöfnum við marga
skóla, En mikið má með góðum vilja. ísienzkum náttúru-
gripum getur námsfólkið auðveldlega safnað til muna.
Mörg nauðsynleg áhöld má smíða í sjálfum skólunum.
Svo bjargast þeir, sem vilja. En vegna þessarar nauð-
synlegu náttúrufræðiskennslu þurfa skólarnir að standa
fram á vorið, svo að náttúran vakni og standi í blóma
vorsins, meðan námsfólkið hefur tíma til að virða hana
fyrir sjer.
Svo heitir fræðigrein, sem nú er um 80 ára
Fjelags- gömul. Áður voru til mörg vísindi, sem svo
frœði. voru þroskuð orðin, að af fenginni reynslu
mátti sjá fyrir ókomna atburði. Svo er í stjörnu-
fræði, að reikna má út með mikilli nákvæmni hreifingu
himinhnattanna; af þeirri forsjá má hafa margháttað gagn.
En í mannlegum málum er engin slík forsjá til. Sagan
var eins og dauð beinahrúga, sem fræddi jafnvel hinn
lærðasta mann í sagnfræðum ekki hót um komandi at-
burði. Petta fundu margir menn, þar á meðal franski
heimspekingurinn Comte, sem lifði á fyrri hluta 19. aldar.
Hann vildi finna mannlífsvísindi, gera söguna framsýna.
Hann lagði grundvöllinn að þeirri fræðigrein, sem nefnd
er fjelagsfrœði. Aðrir hafa haldið áfram verki hans. Einn
hinn afkastamesti var Herbert Spencer, og nú fylgja
fræðimenn í öllum löndum í spor þessara tveggja miklu
brautryðjenda.
Fjelagsfræðin Ieitast við að finna náttúrulögin í mann-
legu fjelagi, og um leið og þau eru þekkt, má gizka á,
með sæmilegri vissu, hver áhrif þau muni hafa á líf ein-
staklinganna. Sumir fjelagsfræðingar rannsaka og skýra
stofnanir mannfjelagsins, ríki og ættríki, framþróun trúar-
bragðanna, uppruna siðgæðishugmyndanna, lögin, o. s.
frv. Nóg er verkefnið, svo mikið, að varla sjer út yfir.
En með hverju ári sem líður, skýra fræðimenn þessir