Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.03.1914, Page 69

63
skjótri útbreiðslu og þrifum, að því er sjeð verður. Sum
þeirra hafa reist sjer samkomuhús af eigin efnum. Bún-
aðarfjelög eru víst í flestum hreppum og hafa þau mynd-
að samband sín á meðal. Lestrarfjelög eru nokkur,- en
flest þeirra hygg eg að sjeu fremur kraptlítil. Sýslubóka-
söjn eru ekki til, svo teljandi sjeu, og engir eru þar al-
þýðuskolar í neina stefnu. Liggur þar fyrir mikið óunnið
verkefni, sem brýn nauðsyn krefur að fljótlega verði tek-
in fyrir. Fræðslulögunum mun fylgt viðlíka og gerist
annarstaðar, en lengra er enn ekki komið. Bóklegrar
menningar er aðallega leitað til Reykjavíkur, þegar henn-
ar er annars nokkuð leitað. Um árangurinn, sem þaðan
er aptur fluttur heim í sveitirnar, get eg eigi dæmt, en ó-
líklegt er að hann sje svo mikill og h'eilnæmur, að þess
vegna megi vanrækja menningartækin heima fyrir.
Fjöldi bænda eru í öllum hinum þremur fyr nefndu
samvinnufjelögum, þó þeir sjeu enn nokkrir sem gera
sig frásneidda og feta sig áfram eptir gömlum villustig-
um og vegleysum.
Hjer skal nú fara nokkrum orðum um hverja einstaka
grein samvinnufjelagsskaparins í austursýslunum. .
/. Kaupjjelagsskapurinn er elzta greinin. Ressi fjelags-
skapur byrjaði með stofnun Kaupfjelags Stokkseyrar fyr-
ir rúmlega 20 árum. Helzti hvatamaður ög styrktarstoð
fjelagsins mun Páll heitinn Briem hafa verið, meðan
hann var sýslumaður Rangvellinga. Um langan tíma, ept-
ir að Páll Briem flutti burtu, mun Pórður Guðmunds-
son, alþingismaður í Hala, hafa verið einn af helztu
starfsmönnum fjelagsins, en formaður þess nú er Egg-
ert Benediktsson, óðalsbóndi í Laugardælum. Frá upp-
hafi hefur fjelagið eingöngu verið pöntunarjjelag, og er
það enn. Lög þess voru víst samin að ráði Páls Briems
og eru þau Ijós, ýtarleg og vel tryggjandi mörg megin-
atriði fjelagsskaparins. Frá því fjelagið byrjaði hefur á
ýmsu oltið á fjelagssvæðinu með kaupfjelagasamtök og
tjölda margt annað, en fjelag þetta hefur lítið breytt