Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.05.1917, Síða 15

13
á heimsmarkaðinum. En því fleiri »virkjum« sem hún
næði, því léttara ætti henni að veita að leysa hlutverk
sitt, því grundvöllur hennar er ekki andróður framleið-
enda og neytenda (seljenda og kaupenda), eins og nú
á sér stað, heldur hið gagnstæða, og með því móti bygði
hver viðskiftahliðin hina upp, og samvinnustarfið færði
sanninn heim um það, að ekki er eins langt í milli
þeirra, eins og nú er álitið. En slík samvinna milli
framleiðenda og neytenda létti alt viðskiftalíf svo mjög,
að samvinnufélögunum veittist ólikt hægra að taka öll
aðalviðskifti á sínar hendur er stundir líða.
En draumur einn er það, eins og enn horfir —
fagur framtíðardraumur.
En þá er fyrra atriðið — hvort samvinnuhreyfingin
gæti staðist sameinaða mótspyrnu keppinauta sinna,
sem búast má við að finna meðal allra þeirra, sem
byggja stöðu sína og starf á gagnstæðum grundvelli
við hana.
Eg varð að viðurkenna, að hinir væntanlegu keppi-
nautar samvinnustefnunnar hefðu eins og stæði meira
af háspilunum á hendinni. Þeir hefðu viðskiftamagnið
og almenningsálitið, að þvi leyti sem það ætíð eltir
meiri hlutann og liefðina. Þeir hefðn fjármagnið meira
og valdið sem því fylgdi. Þeir hefðu framleiðslu og
flutningstækin að mestu leyti í sínum höndum, og sið-
ast en ekki sízt hefðu þeir hinn vakandi áhuga sjálfs-
hagnaðarins til að nota þessi vopn sem bezt til að skara
eld að eigin köku.
Þetta síðasta atriði vildi eg þó álíta að yrði tví-
eggjað sverð fyrir þá, því hinir gagnstæðu hagsmunir
þeirra gerðu þeim erfitt fyrir með að sameina sig í
samkepninni gegn samvinnustefnunni.
En hvað hafði hún þá til brunns að bera, sem gerði
hana hæfa til að standa í viðureign við svo volduga
keppinauta? — Eg get í raun og sannleika eigi bent nema
á eins konar yfirburði hjá henni, á það, að samvinnu-