Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.05.1917, Page 38

36
anirnar þótt þeim væri haldið áfram enn um skeið.
En til þess sjálíir að þola svona háar skuldir, var vand-
inn ekki annar en sá, að liafa milliliðsgjaldið frá fyrstu
tið nægilega hátt.
Það helzt nú í hendur, að líf færist í atvinnuveg-
ina, peningastofnanir verði til í landinu og frjálsrar
samkeppni fari að gæta hér til muna um verzlunina.
En einkum er það þó eftir aldamótin að verzlunin
færist yfir á íslenzkar hendur. Nú er aragrúi af ís-
lenzkum kaupmönnum um alt land, og umboðsmenn og
stórkaupmenn i tugatali á liöfuðbólum viðskiftanna.
Erlendir stórkaupmenn að missa tökin líka.
Þetta er í sjálfu sér mikil framför. Og marki
•þeirra manna náð sem fengu létt af einokuninni. Eða
svo er það í orði. Samkeppnin er frjáls.
En mundi nú þessum sömu mönnum þykja verzl-
unin alfullkomin eins og hún er nú, reynast að tilgangi
þeirra sé náð?
Hinni frjálsu samkeppni hefir ekki tekist að gera
íslenzka verzlun heilbrigða.
Hvernig er nú hinni frjálsu íslenzku verzlunar-
samkeppni háttað?
I stuttu máli er henni þannig farið, að hún Jcostar
landið árlega ógrynni fjár umfram það sem þyrfti að vera.
Hún lokkar æ fleira og fleira fólk út í þetta, »að
fara að verzla«. Hér í Reykjavík t. d. skifta verzlan-
irnar ekki tugum heldur hundruðum. Þótt maður taki
þetta eitt út af fyrir sig, sést það Ijóst, að gallað muni
fyrirkomulag hinnar frjálsu .samkeppni, fólkið alt of
margt sem lifa þarf af verzlun. Vísast að fjölskyldurn-
ar séu þó helmingi fleiri en verzlanirnar sem bjargast
þurfa á því að selja dýrara en keypt er, og alt þarf
fólkið að lifa, þótt ekki geri annað en hanga í mann-
lausri búðinni lengst af.
Setjum svo, að 2 þúsund manns gætu annast um