Andvari - 01.06.1964, Page 65

ANDVARI
SKJÖL UM SKIPTI Á ÍSLANDI OG NORÐUR-SLESVÍK ÁRIÐ 1864
63
mörku né neinar ráðstafanir gerðar í
þá átt. Þegar Þjóðfrelsisflokkurinn
komst síðar í ríkisstjóm fjarlægðist
hann æ meir þetta samkomulag, og
hinn 13. nóvember 1863 var samþykkt
ný stjórnarskrá, sem tók bæði til danska
konungsríkisins og Slesvíkur á þá lund,
að bæði skyldu hafa sameiginlegt lög-
gjafarvald. Þetta kölluðu þýzku stór-
veldin brot á samkomulaginu frá 1851
—52, og þegar nóvemberstjórnarskráin
gekk í gildi 1. janúar 1864, sögðu þau
Danmörku stríð á hendur.
Á Lundúnaráðstefnunni áttu Danir
ekki nema tveggja kosta völ, ef sleppt
er þeim kostinum, að missa öll þrjú
hertogadæmin. Annar var sá, að ber-
togadæmunum yrði gefið fullt sjálf-
stæði í konungssambandi við Dan-
mörku. Hinn var sá að skipta Slesvík
þannig, að norðurhlutinn yrði innlim-
aður Danmörku. Danakonungur Krist-
ján IX., var þegar hér var komið fús til
að taka fyrri kostinum, en ríkisstjóm
hans var með öllu ófáanleg til þess. En
þegar kom að því að skipta Slesvík
spennti danska stjómin bogann svo
hátt, að þýzku stórveldin þóttust ekki
geta gengið að skiptingu, sem hefði gef-
ið Dönurn hina þýzku miðhluta Sles-
víkur. Þegar svo var komið hlaut Dan-
mörk að missa öll hertogadæmin.
Að svo miklu leyti sem einstökum
rnanni verður kennt um þessi málalok
hlýtur sökin að bitna á forsætisráðherra
Danmerkur D. G. Monrad, fyrrum
biskupi, sem verið hafði við völd frá
31. des. 1863 til 11. júlí 1864. Hann
var einn af fremstu mönnum Þjóðfrels-
isflokksins og var helzti höfundur
dönsku stjómarskrárinnar frá 5. júní
1849. Hann hafði nú gengið braut
Egðustefnunnar til enda, þótt honurn
yrði hlíft við því að ganga að hinum
hörðu friðarkostum Þjóðverja. Dana-
konungur Kristján IX. var orðinn lang-
þreyttur á hinum geðmikla og jafn-
vægislausa biskupi sínum og vildi fá
aðra ríkisstjórn, sem var honum meira
að skapi. Fyrir valinu sem forsætis- og
utanríkisráðherra varð Albrecht Christ-
ian Bluhme (1794—1866). Hann var
lögfræðingur að menntun og hafði
gegnt sumurn af æðstu embættum í
ríkinu. Hann var utanríkisráðherra
þegar samkomulagið frá 1851—52 var
gert við þýzku stórveldin, sem áður er
getið, og var sjálfur höfundur þessa
samkomulags. Bluhme þótti gæddur
rneiri samningahæfileikum á sviði utan-
ríkismála en flestir samtíðarmenn hans.
Þegar þýzku stórveldin gengu að tillög-
um hans rétt fyrir miðja öldina þóttist
Bluhme sannfærður um, að hann hefði
leyst hertogadæmamálið danska í eitt
skipti fyrir öll. En sagan getur verið
stundum illyrmislega glettin: það varð
hlutskipti Bluhme að afhenda hertoga-
dæmin Prússlandi og Austurríki til
eignar og urnráða.
Það er haft eftir Kristjáni konungi
IX., er hann sá ráðherralistann, að nú
hefði liann loksins ráðuneyti eftir sínu
lijarta. Sjálfur hafði hann alizt upp í
einveldi Friðriks konungs VI. og leit
til þeirra æskudaga með miklum sökn-
uði, er danska ríkið var ein órofa heild
trúrra þegna hins allsráðandi konungs.
Þetta nýja ráðuneyti, sem tók til starfa
11. júlí 1864, var allt skipað íhalds-
mönnurn, konunghollum alríkismönn-
um. Hér skal stuttlega getið þeirra ráð-