Andvari - 01.06.1964, Qupperneq 93

ANDVAIU
ÍSLENZK ÞJÓÐMÁL 1850—52
91
skammta hinu cftirkomandi Alþingi valcl það, sem þaS á og má fá í staS þess, sem þaS
nú næstliSna hefur veriS ráSgefandi, biSjandi og þiggjandi þing. En á hverju liggur
nú íslands alþýSu meira en aS biSja forsjónina aS kenna sér aS þekkja úr hina sönnu
frelsisvini, sem meSal annarra hæfilegleika væru samtaka í aS ná til þjóSréttar Islend-
inga á líkan hátt og aSrir ríkisins þegnar hafa náS fyrir sig, nl. í meSstjórnarrétti þeim,
er takmarkaS einveldi á og rná láta þjóSina njóta, og innleitt ábyrgSarstjórn, svo aS
sérhver valdstjórn á aS standa konungi og þjóS áhyrgS af orSum sínum og gjörSum,
en annars kostar vera sakfelld og máske ræk frá beggja hendi jafnt.
Ég læt fylgja þessu blaSi bréf frá herra arkivsecritera Jóni SigurSssyni, alþ.m., sem
nú getur þess, hversu stjórnin — eftir því sem nú á stendur — hugsar sér aS láta kjör
okkar Islendinga verSa í tilliti til aSalvaldsins og skattgjafarvaldsins inni í landinu sjálfu,
sem vér ættum þó aS fá, ef oss skeður jafnrétti meS Dönum. En eftir bréfi herra Jóns
Sigurðssonar til mín, er það auðráðið, að stjórnin hefur nú sem stendur í áformi aS
þröngva meira réttindakosti vorum en annarra ríkisins innbúa, sem nú hafa aS mestu
leyti eftir þjóðþings síns samþykktum öðlazt stjórnarskipun, að málefni vor og úrslit
þeirra leggist undir danska herra og dönsk þing, — endaþótt einn maður laus við
úrskurðarvald sé þar til staðar einasta til að frambera þau, -— er mér svo viðbjóðslegt
eins og teningakast um líf og dauða. Því þegar menn fyrst gæta þess, aS takmörkuðu
einveldi getur ekki veriS vel sæmandi aS fara þannig að með einn einasta sérstakan
þjóðflokk ríkisins og það þá þann, sem upphaflega gaf sig fríviljugan með frjálslynd-
um samningi undir danska stjórn, sem upphaflega var norsk. AS aðalstjórnarmálefni
vor liggi þannig framvegis á valdi Dana, eru ekki með öllu kúgunarlaus kjör, og þeim
kosti hygg ég bezt aS neita í krafti að dæmi þjóðþinga erlendis, sem eftir það að hafa
í óbreyttum ástæðum krafizt réttar síns á tveimur þjóðþingum, á víst að fá máli sínu
sigur að jafnaði á þriðja þingi. En það mundi þykja afar heimskulegt að láta það til
sín heyrast, að ef þjóðfundinum í sumar — einhvers vegna tækist ekki að útvega
hinu ókomna Alþingi vald og þjóðlegt jafnrétti upp á nýnefndan hátt, þá uni ég því
fyrir mitt leyti bezt, að ekkert Alþing væri síðan til í landinu, til skaða og skapraunar.
En ég ætla fyrir það fyrsta að vona, að betur til takist, enda þótt þetta áminnsta
bréf herra Jóns Sigurss. gefi mönnum mikiÖ efni til vantrúar, ekki síður en það,
hvernig konungi vorum hefur tekizt að útnefna sér þá 6 menn til þjóðfundarins, sem
alþingismenn, og enda fleiri hafa virt fyrir sér og álitið fleiri af þeim sem tæpa þjóð-
frelsisvini.
Það er víst ekki ómerkilegt við val hinna konungkjörnu manna, að seilzt er
vestur á lands horn eftir heilsutæpum, blindum og nær sjötugum manni amtm.
B. Þorsteinsson. En heima á sjálfum höfuðstaðnum Reykjavík var meðal annarra
kanrmerráð K. Kristjánsson, sem nú er álitinn einhver mestur lögfræðingur á íslandi.
Ég held hann hafi ef til vill þótt nógu fylgisamur rétti bænda á Alþingi næstl. sumar,
þegar rætt var um konungl. frumvarp um vogrek á íslandi. En sá maður er æði
þungur á bárunni hverju megin, sem hann leggst á. Og ekki get ég annað skilið en
Reykjavíkurbær kjósi hann fyrir sig, þar eð konungur sneiddi hjá honum framar
undangenginni venju. Fékk ég nú í sumar að sjá, heyra og þekkja nokkra ófrelsis
reifastranga þar syðra, enda bar nú góð og gild orsök til þess, þar sem ég að fyrra
hragði sagði til mín, að ég væri einn af þeim -— aS þeirra áliti — bersyndugu manna,
er samþykkt hefðu bænarerindið til amtm. Grírns sál. upp á þann samning, að virðing