Andvari - 01.10.1967, Síða 11

ANDVARI
THOR THORS
113
3) Landinu sé skipt í nokkur stór kjördæmi með hlutbundnum kosningum
og nokkrum uppbótarþingsætum.
Hann hafnar fyrstu leiðinni. Einnig annarri leiðinni af ýmsum tilfærðum
ástæðum. Llann velur þriðju leiðina og gerir tillögu um skiptingu landsins í 7
stór kjördæmi. Um þessa leið segir Thor: „Með þessu skipulagi virðist hvort-
tveggja bezt tryggt, jafnrétti kjósenda og samræmi atkvæðamagns og þingmanna-
fjölda. Skipun þessi yrði hvað fulltrúafjölda viðvíkur að fara eftir kjósenda-
fjölda, en hvað viðvíkur stærð kjördæmanna að fara eftir landsháttum og að-
stöðu“. Tillagan um uppbótarþingsæti til að jafna misrétti er hér nýmæli. Um
hugsanlegar mótbárur segir Thor:
„Helzta mótbáran, er fram kynni að koma gegn þessari nýju skipt-
ingu kjördæmanna, er sú, að sveitirnar yrðu ver úti en áður. En samkvæmt
þeirri kjördæmaskipun, sem nú hefir lýst verið, yrði hlutskipti sveitanna
að vissu leyti ennþá betra en nú er, vegna þess, að fleiri þingmenn yrðu
þeim háðir en áður. Sérstaklega yrðu litlu sveitakjördæmin vel úti vegna
þess, að í stað þess, að nú er þar aðeins einn þingmaður, sem þau eiga
athvarf hjá, yrðu þeir samkvæmt hinni nýju skipan fjórir til sex. Loks er
sú staðreynd, að með nýja skipulaginu yrðu þingmenn flestir bæði háðir
kaupstöðum og sveitum; eru því líkindi til, að þeir myndu frekar reyna að
samræma hagsmuni beggja aðila, og þegar það eigi tækist, þá að hafa nokk-
urt tillit til beggja. Hlutdrægninni og skammsýninni ætti því að verða
erfiðara uppdráttar, en réttlæti og víðsýni að blása byrlegar“.
Þær tillögur og hugleiðingar, sem Thor Thors setur svo skilmerkilega fram
í framangreindri tímaritsgrein, þá aðeins 25 ára, eru í öllurn aðalatriðum sú
kjördæmaskipun, sem lögfest var með stjórnarskrárbreytingu 31 ári síðar, eða
sú skipan rnála, sem við nú búum við. Enn er það svo, að breytinga er þörf hjá
okkur, miðað við fengna reynslu, en það er síður á kjördæmaskipuninni sjálfri,
heldur fremur kosningalögunum og tölu þeirra þingfulltrúa, sem kosnir eru í
hverju kjördæmi. En slíkt er eðlilegt, og hefir jafnvel verið rætt um að hafa í
löggjöfinni ákvæði um sjálfvirkar breytingar á þingmannatölu miðað við breyttan
fólksfjölda og tilfærslu á fólki í landinu. Framsýni Thors Thors á þessu sviði
er því vissulega furðu rnikil og markverð.
í ársbyrjun 1931 var Thor Thors kosinn formaður Heimdallar, félags ungra
Sjálfstæðismanna í Reyk.javík, en varaformaður Guðmundur Benediktsson,
horgargjaldkeri í Reykjavík. Þeir voru báðir hugsjónamenn og djarfhuga. Það
varð fyrsta verk hinnar nýju stjórnar að semja frumvarp að stefnuskrá fyrir fé-
lagið, sem síðan var samþykkt á félagsfundi þann 13. febrúar 1931. Þessi stefnu-
8