Andvari - 01.10.1967, Side 22

124
JÓHANN HAFSTEIN
ANDVARI
í tveim heftum tímarits Sigurðar, Samtíðinni, 1948, 9. og 10. hefti. Sigurður
hafði þá verið í Bandaríkjunum og haft nokkur kynni af starfsemi Thors.
Greinin hefst þannig: „Það er örðugt að hugsa sér, að íslenzkur embættismaður
fái notið öllu meiri virðingar og vinsælda í umsvifamiklu og vandasömu starfi
en Thor Thors, sendiherra fslands í Bandaríkjunum, hefir öðlazt. Hann er
einn þeirra yfirburða starfsmanna, sem alltaf virðast hafa tíma til að sinna
vandamálum þeirra, er til hans leita, hversu rnargt og mikið, sem kallar að í senn.
Og hann hefir þráfaldlega sýnt, að hann kann að leysa örðug viðfangsefni far-
sællega. Þeir Bandaríkjamenn, sem ég hef hitt og kynnzt hafa sendiherranum
og vinnubrögðum hans, hafa borið á hann fádæma lof, og svipuðu máli gegnir
um fjölmarga íslendinga, er notið hafa margháttaðrar fyrirgreiðslu hans og
velvildar. Heimili sendiherrahjónanna í Washington er að maklegleikum mjög
rómað fyrir alúðlega gestrisni“.
Hér mætti skjóta inn skemmtilegri, fallegri og einkennandi sögu. Þau
sendiherrahjónin höfðu eitt sinn boðið til sín í veizlu að jólum hverjum manni
af tveim áhöfnum íslenzkra skipa, sem lágu um hátíðina í New York. Þetta
er eitt dæmi gestrisni þeirra. Llm kvöldið tók sendiherrann konu sína afsíðis,
benti yfir gestahópinn og sagði við hana á þessa lund: Hvaða sendiherra annar
í Washington heldur þú að gæti boðið til sín tveim áhöfnum farskipa, sem af
tilviljun liggja í höfn, og haft jafn glæstan og myndarlegan gestahóp? Þetta
atvik ber jafnframt vott um hinn einlæga þjóðarmetnað sendiherrans, sem
jafnan einkenndi hann í störfum fyrir land sitt.
Til þess að átta sig á því óhemju verki og margþætta, sem lagðist á sendi-
herra íslands í Washington á styrjaldarárunum, er nauðsynlegt að rifja nokkuð
upp margvíslegar aðstæður þeirra tíma, þar sem nú er nokkuð langt um liðið.
Þrátt fyrir mjög þýðingarmikið, stjórnmálalegt fyrirsvar sendiherrans á
styrjaldarárunum, voru viðskiptamálin aðalstörf sendiráðsins á þessum tíma,
þau umsvifamestu og tímafrekustu. Sendiráðið þurfti að standa í útvegun á
öllum vörum, smærri sem stærri, útvegun á skipakosti til að flytja varninginn
heim, því að íslenzki skipastóllinn var allsendis ófullnægjandi. Ennfremur stóð
sendiráðið í því að selja íslenzkar afurðir. Á þessum árum þurfti útflutnings-
leyfi fyrir öllurn vörum, sem seldar voru frá Bandaríkjunum. Allar beiðnir um
útflutningsleyfi til Islands voru sendar til sendiráðsins, og sendiráðið kom þeim
á framfæri við stjórnarskrifstofurnar í Washington. Ennfremur þurfti forgangs-
leyfi til framleiðslu allra þeirra vörutegunda og tækja, sem erfiðast var um
útvegun á. Einnig slíkar umsóknir voru sendar íslenzka sendiráðinu, þegar því
var að skipta, og sendiherrann þurfti þá að eiga í stöðugum fundahöldum og
eftirrekstri hjá hinum ýmsu stjórnarskrifstofum. Llm þetta liggja fyrir nokkrar