Andvari - 01.10.1967, Page 23

ANDVARI
THOR THORS
125
heimildir í áðurgreindri samtalsgrein við Tlior í Samtíðinni. Þar segir m. a.,
að sendiráðið ha£i árið 1944 fengið til fyrirgreiðslu og afgreiðslu samtals 12000
beiðnir urn útflutnings- og forgangsleyfi. Að yfir 100 íslenzk verzlunarfyrirtæki
hafi orðið einskonar viðskiptavinir sendiráðsins. Að mestir erfiðleikar hafi verið
á að fá keypt járn- og stálvörur. Að í árslok 1944, eftir þriggja ára starf sendi-
ráðsins, hafi innkomin og útfarin skrifleg erindi þess numið 75000, en flest
hafi þau verið árið 1944, eða 32333 þetta eina ár. Að eitt allra erfiðasta við-
fangsefni sendiráðsins öll stríðsárin hafi verið útvegun skipakosts til að flytja
nauðsynjar Islendinga heim frá Bandaríkjunum og Kanada. Að árið 1943 hafi
ísland flutt inn frá þessum tveirn löndum um 90700 smálestir, árið 1944 urn
82000 smálestir og árið 1945 urn 102500 smálestir, en íslenzki skipastóllinn
gat ekki nema að litlu leyti annað þessurn flutningum, og flutti t. d. ekki nema
um 10% af flutningunum árið 1945. Islendingar þurftu því stöðugt að eiga
það undir velvild og skilningi stjórnarvalda Bandaríkjanna, að þeir fengju skip
til flutninga, en allir samningar um skipaleigu gengu um hendur sendiráðsins
í Washington. Þannig leigði sendiráðið árið 1945 fimmtán aukaskip, fyrir utan
þrjú föst leiguskip, og þrettán skip árið 1946. Auk þessa hafði sendiráðið með
höndum sölu íslenzkra afurða, seldi 1943 eftirstöðvar af ullarframleiðslu ársins
1940 og alla framleiðsluna, sem flytja þurfti út frá árunum 1941 og 1942. Það
seldi 1944 alla saltsíldarframleiðslu ársins, seldi síldarmjöl, saltfisk og margt
fleira.
Það, sem að framan hefir verið á drepið, gefur nokkra hugmynd um við-
fangsefni sendiráðsins á stríðsárunum, og þó aðeins nokkur þeirra, en þá störfuðu
í sendiráði Islands í Washington, auk sendiherrans, tveir karlmenn og fimm
stúlkur.
Eins og áður er að vikið var útvegun efnis úr ýmiskonar málmi, vélar og
tæki hvað erfiðust, en jafnframt hvað örlagaríkust fyrir okkur íslendinga, fyrir
utan sjálfa matvöruna. I þessu sambandi hlýðir að geta hinnar veigamiklu og
ötulu fyrirgreiðslu Thors Thors fyrir þau fyrirtæki, sem okkur skipti svo miklu
máli, svo sem Hitaveitu Reykjavíkur, Sogsvirkjun, Laxárvirkjun og ýmsar
rafveitur. Að þessu víkur Tómas Jónsson, borgarritari í Reykjavík, í afmælis-
grein um Thor limmtugan í Morgunblaðinu 26. nóv. 1953, en Tómas mátti
hér gerzt um vita. Hann segir: „Flestum er það kunnugt, að allar vonir urn
hitaveituframkvæmdir hér í Reykjavík urðu að vonbrigðum vorið 1940, þegar
Danmörk var hertekin — og bann lagt við flutningi margskonar efnisvara til
hitaveitunnar frá Danmörku til Islands. Hinsvegar hefir það ekki verið rómað
sem skyldi, hvemig úr rættist, svo að hitaveitan varð fullbúin haustið 1943,
í stað þess að ella hefði orðið að bíða fram yfir stríðslok. Kunnugir vita, að þar