Andvari - 01.01.1991, Qupperneq 11

ANDVARI
FRÁ RITSTJÓRA
9
einingu Menningarsjóðs og Pjóðvinafélagsins var Anna Karenina. Síðar
kom vönduð útgáfa Hómersþýðinga Sveinbjarnar Egilssonar, enn síðar
Játningar Ágústínusar, kviður úr Gleðileik Dantes, flokkur sagna eftir
Nóbelshöfunda, forngrísk leikrit, Fást Goethes, sögur eftir Kafka, og svo
mætti lengi telja. Því miður hefur farið svo um þetta eins og fleira hjá Menn-
ingarsjóði að úthald hefur brugðist og afl til frumkvæðis verið lítið. Þó er
merkinu jafnan haldið á lofti. Síðustu dæmi þess eru safn Jóns Óskars af
þýðingum franskra ljóða, Ljóðastund á Signubökkum, og Sonnettur
Shakespeares í þýðingu Daníels Á. Daníelssonar.
Utgáfustarfsemi af þessu tagi er sjaldan hampað á málþingum. Má minna
á orð Kristjáns Árnasonar í Andvara 1990 um sonnettuþýðingar Daníels:
„Hér hefur verið unnið, í kyrrþey og fjarri fimbulglamri tímans, stórvirki
sem er líklegt til að storka þeim óvinum sem mest er kveðið gegn í sonnett-
unum: hverfulleika og gleymsku.“ Það væri annars gaman að kanna hversu
miklu rúmi og tíma fjölmiðlar hafa varið til að fjalla um þessa bók eða aðrar
slíkar og bera saman við það umtal sem frumsamin miðlungs skáldsaga fær
hjá sömu miðlum. íslenskum bókmenntum fyrri tíðar sinnti Menningarsjóð-
ur alltaf nokkuð og munu margir minnast með þakklátum huga litlu bókanna
sem kallaðar voru íslensk úrvalsrit og opnuðu ungum lesendum inngöngu-
dyr til ýmissa helstu skálda þjóðarinnar. Sú útgáfa féll of snemma niður, en
nú stendur forlagið í samvinnu við Bókmenntafræðistofnun Háskólans að
útgáfu stærri úrvalsritaflokks sem hafinn er aftur eftir hlé. Aftur á móti er
það tæpast hlutverk Menningarsjóðs að gefa út nýjar frumsamdar skáldsög-
ur eða ljóðabækur. Slíkt eiga önnur forlög að gera. Sumt af því tagi hefur
ekki verið samboðið Menningarsjóði þótt annað sé fullboðlegt. Bækur með
vönduðu úrvali ljóða, smásagna og ritgerða íslenskra höfunda eru aftur á
móti kjörið verkefni. Undirstöðuútgáfu á heildarverki höfuðskálds eins og
Stephans G. er vitaskuld mikill sómi að á útgáfuskrá forlagsins.
Fræðirit af ýmsu tagi eru fyrirferðarmikil í útgáfu Menningarsjóðs ár
hvert og hafa verið alla tíð. Sumt tókst ekki sem skyldi eins og flokkurinn
Lönd og lýðir sem haldið var úti áratugum saman og lauk þó aldrei. Þetta
reyndist miður vel heppnuð afurð alþýðufræðslustefnunnar. Önnur rit voru
hins vegar þyngri á metunum. Menningarsjóður hafði þannig forustu um að
láta rita Sögu íslendinga sem verða skyldi tíu binda yfirlitsrit. Ekki tókst að
framkvæma það stórhuga áform þótt nokkuð miðaði. Verður fróðlegt að sjá
hvort Bókmenntafélaginu tekst betur í þessu efni áður en lýkur.
Mörg af fræðiritum Menningarsjóðs eru ekki til skyndisölu fallin en nauð-
syn að þau komi út. Myndi það ekki teljast góður fengur fiskveiðiþjóð að
e*gnast sögu hafrannsókna við ísland, svo að nýtt dæmi sé tekið? Að ekki sé
minnst á hið mikla ritverk Lúðvíks Kristjánssonar, íslenskir sjávarhættir í
fimm bindum, eitt stærsta verk Menningarsjóðs frá upphafi. Það var einnig