Andvari - 01.01.1991, Page 65

ANDVARI
NOKKUR ORÐ UM EMILY DICKINSON
63
Nokkur orð um Emily Dickinson
Ef skáld hefur nokkurn tima ort fyrir skrifborðsskúffuna sína, þá var það Emily Dick-
inson. Meðan hún var og hét, birti hún ekki á prenti nema sjö stutt ljóð, en þegar hún
dó, lét hún eftir sig um tvö þúsund! Það var þó vitaskuld ekki kvæðafjöldinn sem skip-
að hefur henni sess á æðsta palli bandarískra skálda, heldur þróttur og magn ímynd-
unarafls þess og tilfinninga, sem hún hneppir á sinn stuttorða hátt oftast í látlausar
ferhendur. Hún orti um það, sem sumir hafa kallað hina einu þrenningu sem um sé
vert að fjalla: ástina, dauðann og eilífðina. Ljóð hennar eru því gjarnan innhverf, þótt
hún noti tíðum líkingar úr náttúrunni. Og þótt dulúð hennar geti stundum minnt á
breska skáldið William Blake, er svipmót kvæða hennar einatt svo persónulegt, að
varla getur nokkurn tíma leikið vafi á því hver höfundurinn er. íslendingar ættu að
kunna vel að meta formið, sem er náskylt ferskeytlunni.
Emily Dickinson fæddist í Amherst í Massachusetts ríki hinn 10. desember 1830.
Hún var af gömlum púritönum komin; ættin hafði búið í Nýja-Englandi í átta kynslóð-
ir. Afi hennar var einn af stofnendum Amherst College, sem enn telst meðal merkari
menntastofnana vestanhafs, og faðir hennar virtur lögfræðingur, sem um skeið átti sæti
á þingi Bandaríkjanna í Washington.
I æsku hlaut Emily góða menntun, fyrst í Amherst en síðan í Mount Holyoke
kvennaskólanum í South Hadley, skammt frá Amherst. Hún er sögð hafa verið frísk
og fjörug stúlka, en fremur ófríð og einstaklega heimakær; hún hætti í kvennaskólan-
um eftir ár af því að henni leiddist að heiman. Hún dvaldist eftir það alla tíð í föður-
garði og giftist aldrei - fór raunar ekki nema sjaldan út fyrir bæjarmörkin í Amherst.
Þá ferðaðist hún einhvern tíma til Boston og stóð við bæði í New York og Fíladelfíu
á leið að heimsækja föður sinn í Washington meðan hann sat á þingi.
Innan við tvítugt varð Emily ástfangin af ungum lærisveini föður hennar, Benjamin
Newton. Ekki er vitað með vissu hvort hann endurgalt tilfinningar hennar, en bæði
var, að hann var berklaveikur og dó fáum árum síðar, og eins hitt, að hann var of fá-
tækur til að stofna til hjúskapar, jafnvel þótt faðir Emily, strangur og siðavandur sem
hann var, hefði gefið samþykki sitt. Vitað er þó að þau áttu mikið saman að sælda um
skeið, og Newton hafði sterk áhrif á hina verðandi skáldkonu - ýtti undir uppreistar-
kennd hennar og sjálfræði. Seinna mun Emily hafa fellt ástarhug til Carles Wadsworth,
sem var kvæntur prestur í Fíladelfíu, en hann heimsótti hana nokkrum sinnum í Am-
herst eftir fyrstu kynni þeirra í heimaborg hans. Þegar hann hlýddi kalli til brauðs í
Kaliforníu 1862, varð það áfall fyrir Emily, eins og sum ljóð hennar bera vitni um. Það
eru þessi tvö tilfinningaslit, sem hún er talin eiga við, þar sem hún segir í einu af seinni
ljóðum sínum: „Tvisvar lokaðist lífið mér / fyrir lok þess . . .“
Þegar á leið ævina, gerðist Emily æ sérlundaðri og nánast alger einfari, fór sjaldan
út úr húsi og klæddist ekki öðrum lit en hvítu. Hartnær einu mökin sem hún átti við
vini sína - og umheiminn yfirleitt - voru gagnorð bréf, sem hún ritaði ógrynni af og lét
þá oft kvæði fljóta með.