Andvari - 01.01.1991, Qupperneq 81

ANDVARI
Á ALDARÁRTÍÐ KONRÁÐS GÍSLASONAR
79
íslenska málfræði. í bréfum sínum um og fyrir 1840 nefnir hann slíkt ekki
einu orði. Af bréfi til hans frá Hallgrími Scheving 27. febrúar 1841 má sjá að
Konráð hafði í hyggju að fara yfir allt sem ritað var á íslensku og norrænu
fyrir 1400.49 Sú könnun gat verið æskilegur undirbúningur að verki því sem
fyrst varð til umræðu á fundi í Hafnardeild Bókmenntafélagsins 18. febrúar
1843 þar sem samþykkt var „að prenta skyldi þangað til að vori komanda
beygingafræði (Formlære) íslenska, sem herra Konráð Gíslason bauðst að
láta af hendi við félagið“.50 Prentunin dróst samt á langinn. Konráð greinir
frá því í bréfi til Páls Melsteðs yngra 28. september 1845 að henni sé enn
ólokið.51 Ekki leið samt á löngu þar til prentun lauk og má ætla að það hafi
orðið í upphafi árs 1846. í endanlegri gerð hlaut bókin heitið: Umfnim-parta
íslenzkrar túngu í fornöld. „. . . hvori jeg troer at have gjort en god Be-
gyndelse til at vise hvorledes Elementerne til den nyere nordiske Sprog-
udvikling allerede forefindes i 01dsproget“, sagði hann í oftnefndri greinar-
gerð með umsókninni 1847.
Björn M. Ólsen taldi að undirbúningurinn að samningu Frum-parta Kon-
ráðs hefði hafist þegar hann varð styrkþegi Árnasafns árið 1839 og má það
líklegt teljast.52
Sunnudaginn 8. mars 1846 birtist ritdómur eftir Sveinbjörn Egilsson um
Frum-partana í Nordisk Literatur-Tidende. Hann ber lærdómi Sveinbjarnar
glöggt vitni. Par gefur Sveinbjörn Konráði þann vitnisburð að hann hafi met-
ið heimildir af skynsemi og gætni, en taldi ofviða að taka fyrir einstök efnis-
atriði. Umsögn Sveinbjarnar var jákvæð og uppörvandi fyrir Konráð. Annar
og síst ómerkari ritdómur eftir P. A. Munch prófessor birtist 12. ágúst sama
ár í Literaturtidende í Kristjaníu. Líkt og Sveinbjörn Egilsson fór hann mikl-
um viðurkenningarorðum um verkið og taldi að því mikinn feng fyrir Norð-
menn. Samt var Munch ekki á sama máli og Konráð um tímasetningu elstu
handrita og taldi þau eldri en Konráð. Einnig var að því vikið hvort Kon-
ungsskuggsjá væri norsk eða ekki. Þá óskaði Munch eftir að Konráð gerði
grein fyrir því hvers vegna hann fylgdi ekki kenningu Grimms varðandi
klofningu.
Þetta varð til þess að Konráð birti svargrein í Kjöbenhavnsposten 31.
október 1846 þar sem hann gerði grein fyrir rökum sínum varðandi þessi at-
riði. Hann skýrði út hvers vegna hann var ekki sammála kenningu Grimms
um klofningu og færði frekari rök fyrir tímasetningu sinni á aldri elstu hand-
rita. Hér var fremur um skoðanaskipti að ræða en ritdeilu og svargrein Kon-
ráðs var málefnaleg. Það reyndist honum jafnan erfitt þegar hann var á önd-
verðri skoðun við viðmælanda sinn.
Konráð hugðist ekki láta sitja við þetta eitt. í áðurnefndu bréfi til Páls
Melsteðs yngra talaði hann um að koma Frum-pörtunum út á þýsku. Sumt
átti að stytta en annars staðar að auka við og lagfæra.53 Úr þessu varð aldrei