Andvari - 01.01.1991, Page 127

ANDVARI
„SÖNGUR ER í SÁLU MINNI“
125
kvæmur og hrifnæmur. Dásemdir náttúrunnar náðu þegar tökum á honum í
bernsku. Frá því greinir Sigurjón í þætti, sem hann ritaði í tímaritið Stíganda
1948, en jafnframt frá mesta áfalli bernsku sinnar:
„Dásemdir lífsins eru það, sem fyrst segir til sín í skýjarofum minninganna.
Og fyrst og fremst sólarylur, vorblær og fuglakliður,- Og að því kemur áður
en langt um líður, að athyglin vaknar á skrautlegum aftanroða, miðnætursól,
er rennur við hafsbrún og ekki sezt nálægt vikutíma og óttustundum hækkandi
sólar og vaknandi, vaxandi lífi, á vökustundum við túnvarnir o.fl. En annað
kemur líka til - : Tuttugasta og annan marz 1874 kem eg inn frá útileikjum og
sé, að fólk stendur við rúm móður minnar, sem veik hafði verið um nokkurn
tíma, stendur þar þögult hlið við hlið. Ég verð forvitinn og treð höfði mínu
inn á milli fólksins og sé andlit móður minnar afmyndað í dauðateygjum.
Fyrstu áhrifin urðu ofboðslegur ótti, ofboðsleg hræðsla við eitthvað, sem eg
vissi ekki hvað var og síðar kom fram sem myrkfælni í raunverulegasta skiln-
ingi, - hræðsla við móður mína látna bæði í vöku og svefni. Og einkum í
svefni. Mig dreymdi, að hún ásækti mig nótt eftir nótt nálægt vikutíma. En
svo skipti um. Mig dreymdi, að hún kom til mín með innilegri ástúð, tók mig
sér við hönd og leiddi mig í forkunnarfagurt hús, sem mér þótti vera eins
konar laufskáli. í húsinu var rúm með drifhvítum sængurklæðum. Móðir mín
lagði mig í rúmið og lagðist sjálf fyrir framan mig. Þarna hvíldum við um
stund í algleymis unaði. Þegar ég vaknaði, var öll hræðsla við hina látnu móð-
ur mína horfin og kom aldrei framar. Eftir þetta var innileg guðstrú og kær-
leiksrík guðshugmynd mér í móðurstað í nokkur ár“.
V
Hér erum við komin á þau mið, sem ætlunin var að róa á í þessum þætti. Þessi
átakanlega bernskureynsla Sigurjóns virðist ekki síst hafa gjört hann að ein-
fara, er sífellt velti fyrir sér æðstu rökum tilverunnar. Takmarkalítil ábyrgð-
arkennd knýr hann áfram á þeirri braut, ekkert má skyggja á sannleikann.
Hann hafði höndlað þá vissu, að hann nyti verndar kærleiksríks guðs gegn
ógnarvaldi myrkrahöfðingjans, sem hann óttaðist. Sá nagandi ótti óx með ár-
unum og vakti að lokum hina mestu sálarangist. í æviágripi Sigurjóns ritar
Arnór um þetta mikla hugarstríð föður síns:
„í bernsku sinni hafði hann verið mjög hræddur við djöfulinn, en losnaði
undan trúnni á hann, öðrum þræði fyrir áhrif frá Njólu Björns Gunnlaugsson-
ar, meira að segja hafði hann sannfærst um, að djöfullinn væri ekki til. En á
fermingardaginn lagði presturinn fyrir hann á kirkjugólfinu frammi fyrir öll-
um söfnuðinum þessa mikilvægu spurningu: Afneitar þú af öllu hjarta djöfl-
inum, öllum hans verkum og öllu hans athæfi? - Hann hafði búist við spurn-