Andvari - 01.01.1991, Page 141

ANDVARI
BLÁTT ER STORMSINS AUGA
139
fyrstu ljóðabók hans og svo öðru hverju síðan. Ekki er ólíklegt að það sé
fyrir áhrif frá Dieter Roth en hann var búsettur hér á landi á sjöunda ára-
tugnum og hann er eitt þekktasta „konkret“-skáld í Evrópu. En það sem
einkennir ljóð Baldurs Öskarssonar fyrst og fremst á ytra borði eru myndir
hans og líkingar, sterkar, oft litríkar með hrjúfum útlínum og langdrægum
merkingartengslum. Stundum eru ósamstæðar eða óskyldar myndir í ljóði
sem gerir það gjarnan torræðara og óaðgengilegra en ella. Baldur virðist
ekki kappkosta á sama hátt og margir aðrir módernistar að byggja ljóðin upp
sem samræma, myndræna heild.
Myndlist er skáldinu mjög hugleikin og mörg ljóðanna tengjast myndlista-
verkum og sum fjalla beinlínis um einstök verk. í Leikvangi er ljóð um
ítalska málarann Giorgio de Chirico. „Bróðir sem ég fann í ókunnu landi“
segir þar í upphafi. Enginn vafi er á því að skáldið finnur Ijóðum sínum
myndrænt bróðerni í málverkum Chiricos, sem hafði víst veruleg áhrif á
súrrealíska myndlist en var þó sjálfur undir áhrifum ítölsku endurreisnarinn-
ar. Þekktastur er hann fyrir myndir sínar af landslagi og rústum fornra,
klassískra mannvirkja. í þeim er vítt sjónarsvið, djúpir skuggar og tilfinning
fyrir hrjóstrum og óendanlegri víðáttu. Eftir að hann tengdist súrrealisman-
um skákaði hann gjarnan andlitslausum mannverum, sem líkjast brúðum
eða gínum, inn í myndir sínar. Þetta minnir á alltíð brúðu-mótíf í ljóðum
Baldurs, en brúðurnar virðast oftast vera táknmyndir sálar eða hugarfars.
Myndlist á drjúgan skerf í ljóðum skáldsins og í Döggskál í höndum eru t.d.
átta ljóð sem ýmist lýsa beinlínis listaverkum þekktra málara eða búa að
efniviði úr þeim. Þá má geta þess að tónskáld og tónverk eru líka yrkisefni
skáldsins og áhrif tónlistar sumstaðar merkjanleg. Erlend Ijóðskáld koma
líka við sögu og koma þá m.a. í ljós þær mætur sem Baldur hefur á ljóðum
Fredericos Garcia Lorca. Eitt ljóðanna í Steinaríki heitir fangamarki hins
spænska skálds: F.G.L., og þar bregður fyrir algengum mótífum úr ljóðum
þess. Geta má þess að Baldur hefur þýtt nokkuð af ljóðum eftir Lorca og
einnig ljóð eftir mörg fleiri skáld frá ýmsum löndum.
Málfærið í ljóðum Baldurs er jafnan traust og hnitmiðað og einkennist af
ríkulegum orðaforða. Sjálfur hefur hann tjáð hug sinn um skáldskaparstíl á
verðugan hátt, þ.e. í ljóði:
Til eru ljóð sem bera serk og blæju -
þau sýna augun.
Önnur halda nakin í sólbað.
Þessi ljóð eru hamingjusöm - flest deyja í svefni.
Ljóð sem fæðast skinnlaus og komast ekki á kreik,
eiga þó til
að ganga aftur.