Andvari - 01.01.1939, Page 62

58
Blóm og aldin
Andvari
enda þótt blómin séu oftast 5- eða 3- deild, sem kallað
er; þá er hægt að deila blaðatölunni með annarri hvorri
þessari tölu. Hins vegur er lögun blómanna harla mis-
munandi, eins og síðar verður á drepið.
í frjóblöðum og fræblöðum skapast æxlunarfrumurn-
ar, þau eru því æxlunarblöð plantnanna. Bikar og króna
kallast oft einu nafni blómhlíf, því að þau hafa einkum
það hlutverk að vernda æxlunarblöðin, meðan þau eru
óþroskuð, enda þótt starf þeirra verði síðar miklu víð-
tækara. Allmörg blóm vantar algerlega blómhlíf og kall-
ast þau nakin.
Frjóblöðin eða fræflarnir eru hin karllegu æxlunar-
blöð plöntunnar. Þau eru þó harðla ólík blöðum í út-
liti, því að meginblaðið er dálítill hnappur, frjóhnappur-
inn, sem oftast stendur á fíngerðum stilk, frjóþræðinum.
Hann getur þó vantað. Stundum er samt unnt að sjá,
að frjóblöðin eru ummynduð krónublöð. Þannig eru a
sumum plöntum blöð í blóminu, sem eru eins konar
millistig milli fræfla og krónublaða, og alloft umskapast
flestir eða allir fræflarnir í krónublöð, eins og kunnugt
er á rósunum, sem hlotið hafa þannig glæsileik sinn a
kostnað þess að tapa hæfileika sínum til fjölgunar, þvl
að rósakrónurnar eru að mestu leyti umskapaðir fraefl-
ar. Innan í frjóhnöppunum eru 4 hólf, sem frjóið skap'
ast í. Það er gulleitt dust, og eru frjókornin ýmisleS3
löguð, eftir því um hvaða tegund er að ræða. Frjó-
kornin geyma karllegu æxlunarfrumurnar.
Fræblöðin eða frævurnar eru hin kvenlegu æxlunar-
blöð, í þeim geymast eggin, sem bera hina kvenlegu
æxlunarfrumu. Hjá ófullkomnustu blómplöntunum, ber-
frævingunum, eru fræblöðin opin og blaðlaga. Þau standa
þar saman í skipunum, sem kallast könglar. Eggin ligSI3
innan á blöðunum, tvö á hverju. Á dulfrævingunum er