Andvari - 01.01.1939, Side 100

96
íslenzkt þjóðerni
Andvari
íslendinga og Dana er það vitað með vissu, að goða-
stétt hafi verið til. Á hinn bóginn tíðkaðist hjá hvorugri
þjóðinni óðalsréttur, en merkilega mikið jafnrétti meðal
þjóðfélagsstéttanna. Hér ræðir vissulega um höfuðsér-
kenni á þjóðfélagsháttum íslendinga og Dana til forna,
sem ekki áttu hliðstæður meðal Norðmanna. — Þegar
þess er svo gætt, að viðskipti öll á fyrstu öldum eftir
íslands byggð voru mörgum sinnum meiri milli íslend-
inga og Norðmanna en milli hinna fyrrnefndu og Dana,
má auðsætt vera, að ekki er hægt að ganga þegjandi
með axlalyftingum framhjá nefndum staðreyndum.
Það er kunnara en frá þurfi að segja, að fyrrum
kölluðu íslendingar móðurmál sitt, hina sameiginlegu
tungu Norðurlandabúa, >danska tungu*. f heimildunum
kemur heitið fyrst fyrir í versi ortu af Sighvati Þórðar-
syni snemma á 11. öld og síðan rekumst vér á það að
öðru hvoru um hálfrar fjórðu aldar skeið. Fyrst á 13. öld
virðist heitið »norræna« vera farið að ryðja sér til rúms
á íslandi og er ekki að efa, að það sé vegna áhrifa frá
Noregi. Um það er engum blöðum að fletta, að dönsk
tunga í merkingunni »vor tunga* er hið upprunalega
heiti hjá landsins eigin börnum á því máli, sem þau
töluðu. Þetta má skýrast marka af lagamálinu. Þar eru
aðeins notuð orðin dönsk tunga eða vor tunga um hið
norræna mál. Að vísu eru íslenzk lög ekki færð í Ietur
fyrr en 1118, en það skiptir minnstu í þessu sambandi.
Það er sjálfgefið, að heitið »dönsk tunga* á því máli»
sem íslendingar töluðu og rituðu, hefir ekki verið lánað
hjá Dönum eftir að Iandnámi lauk. Og til þess eru engar
líkur, að Norðmennirnir hafi notað þetta heiti til að tákna
hina norrænu tungu.
Hvers vegna var nú íslenzku Iandnámsmönnunum þa^
eiginlegt að kenna mál sitt við Dani? Á þessu hefir