Andvari - 01.01.1939, Page 131

Andvari
Einokunarfélögin 1733—1758
127
mannahafnar um haustið og tók þingsvitnin með sér.
Fjalla þau um verzlun á 16 höfnum og eru geymd í ríkis-
skjalasafni Dana, ásamt dönskum þýðingum og útdrætti
á dönsku, eftir Skúla.1) Þingsvitni vantar, og munu raun-
ar ekki hafa verið tekin, um verzlun á Berufirði, í Vest-
mannaeyjum, á höfnunum á Snæfellsnesi og á Reykjar-
firði í Strandasýslu.
Þegar stjórnin hafði fengið þingsvitnin í hendur, gat
hún ekki lengur duliztþess, að kaupmenn hefðu stórum
brotið verzlunarskilmálana. Gerðist hún nú eftirgangs-
samari við þá og bauð þeim að birgja hafnirnar árlega,
eftir því, sem sýslumenn og landfógeti teldu nauðsynlegt.
Þetta kom ekki að til ætluðum notum, heldur mun verzl-
Utl jafnvel hafa versnað um leið og harðæri óx, enda
féll fólk svo þúsundum skipti. Nú gaf íslenzka verzlun-
’n ólíkt minna af sér en fyrir 1750, og mun félagið
sem minnst fé hafa viljað í hana leggja. Haustið 1756
sendi stjórnin tvo skipsfarma af rúgmjöli til íslands á
kostnað konungs, og um vorið sama ár hafði konungur
skipað nefnd í Kaupmannahöfn, til að rannsaka og gefa
skýrslu um deilur verzlunarfélagsins við eigendur iðn-
stofnananna, og verzlun alla hér á landi síðan hörmang-
ai"afélagið tók við. í nefndina voru skipaðir: Fontenay
v>si-aðmíráll, etazráðin Friderich Holmsted og Herman
f-engerken Klöcker og etazráð og general-prokurör
fienrik Stampe. Nefndin skilaði áliti vorið 1757, og
Vl«i kaupmenn allharðlega, þó að íslendingum þætti
t>eir sleppa fullvel.
Nefndin gat ekki fallizt á það, að sérréttindi þau,
sem konungur hafði veitt iðnstofnunum, kæmu í bága
’) í pakkanum Breve og dokumenter vedrörende klagerne over
^en islandske handel 1745—1756, II. — Meðal rentukammers-
sem ekki er raðað eftir skrifslofum.