Stúdentablaðið - 01.12.1968, Síða 24

hvert til Ameríku undan innlendri óstjórn
og erlendri kúgun í þeirri von að finna þar
betri framtíð. En hinir kjarkmeiri fylktu
sér þeim mun fastar og sigrarnir unnust
einn af öðrum, við fengum fjárforræðið,
löggjafarvaldið, heimastjórnina og loksins
fullveldið.
Þeim fer nú fækkandi ár hvert, sem
muna þessa baráttu af eigin raun, jafnvel
seinustu þætti hennar, og innan fárra ára
hefur óhjákvæmilegt lögmál tírnans leitt
þá síðustu á vit eilífðarinnar. Þá vaknar
enn sú spurning, hvort þróttur þeirra,
kjarkur og stálvilji sé að hverfa með þeim,
eða hvort afkomendurnir hafi fengið hann
í arf.
Til eru menn sem halda því fram, að
sagan og framþróun mannsins og þjóðanna
lúti einhverjum utanaðkomandi hagrænum
lögmálum, sem marki rás framvindunnar
og einstaklingar og þjóðir fái lítt þar um
ráðið. Slíkt er ekki nema hálfur sannleikur
og naumlega það. Napóleon sagði einu
sinni að gullkórónan lægi við fætur hvers
manns, en fæstir kæmu auga á hana og
færri þyrðu að setja hana upp. I þessum
stórlátu orðum mikilmennis, sem skóp
þjóðum örlög, er mikill sannleikur fólginn.
íslenzk tunga orðar þetta demókratískar í
málshættinum: Hver er sinnar gæfu smið-
ur.
íslendingar þurftu ekki að glata frelsi
sínu og sjálfstæði, hvorki efnahagslega né
stjórnmálalega á miðri 13. öld vegna ein-
hverrar óskilgreindrar þjóðfélagslegrar þró-
unar í Evrópu. Þeir gerðu það af því að
þeir voru dignaðir á vilja og trú á sjálfa
sig. Saga svissneskra bænda og frelsisbarátta
þeirra, sem háð var í hjarta Evrópu um
svipað leyti, sýnir dæmi um hið gagnstæða.
Tilvera Ísraelsríkis er nútíðardæmi um
hversu hið ókleifa er gert fært.
Sú kynslóð, sem hefur farið með völd á
íslandi undanfarinn aldarfjórðung, hefur
vissulega látið margt gott af sér leiða, af-
kastað mörgu, en líka gert ógnvekjandi
skyssur, einkum í skipulagsleysi allra vinnu-
bragða og með handahófslegum fram-
kvæmdum. Núverandi kreppuástand, sem
fylgir í kjölfar eins mesta góðæris, sem
komið hefur yfir þjóðina, er í raun réttri
gjaldþrotsyfirlýsing þeirrar stefnu, sem allir
hinir pólitísku flokkar eru jafnsekir um að
hafa fylgt. Sú stefna minnir helzt á hátterni
Eskimóakynflokka eins og því er lýst af
sumum landkönnuðum. Þegar skrælingja-
hópur kemst skyndilega í mikla veiði er
óðara slegið upp snjóborg og sezt þar að,
vambirnar kýldar, dansað og drukkið með-
an til er ætur biti, og svo haldið af stað í
nýjar veiðiferðir með tóman mal og maga;
tilviljun ræður hvort hungurdauðinn eða
heppnin býr bak við næsta ísjaka.
Hversu undrandi myndu ekki afar okkar
verða, sem gættu þess ætíð eins og sjáaldurs
auga síns að afgreiða ekki fjárlög með halla
tvö ár fram í tímann, ef þeir megnuðu að
frétta, að forystumenn lands og þjóðar færu
um garða nágrannanna með betlistaf í
hendi, eftir aldarfjórðungs veltitíma og
eins árs þrengingar.
Sagan gengur fornar slóðir á nýjum
skóm, en hún gengur hraðar en áður. ís-
lendingar eiga gnótt af því þrennu, sem
hungurþjakað mannkyn tuttugustu aldar-
innar skortir sárast, ónotað landrými, ónot-
aðar orkulindir og lítt takmarkaða mögu-
leika á matvælaframleiðslu. Hin geigvæn-
lega fjölgun mannkynsins, jafnvel þótt hún
veiði eitthvað sett í hömlur, mun valda
því að barizt verður um yfirráð og bygging-
arrétt í margfalt hrjóstugri og ólífvænlegri
löndum en fslandi og það innan fárra ára-
tuga. Og þá má búast við að lítt verði spurt
um yfirráðarétt okkar hér, ef við sýnum
ekki fullan vilja á að eiga landið sjálfir,
nýta það. Einkum gæfum við höggstað á
okkur ef okkur tækist ekki að gæta efna-
hagslegs sjálfstæðis. Það er því þjóðlygi nr. 1
að við byggjum á mörkum hins óbyggilega.
Við megum aldrei gleyma því, að fjölmarg-
ar þjóðir og ríki líta land okkar og auð-
lindir girndarauga, og hafa fullan hug á að
nýta þær þó við sjálfir höfum ekki ennþá
verið menn til þess sem skyldi, og þessar
hinar sömu þjóðir grétu þurrum tárum
þótt við hyrfum gjörsamlega af yfirborði
jarðar eða drukknuðum í þjóðahafinu.
Ef við ætlum að erfa þetta land og sitja
einir að gæðum þess verður efnahagslegt
sjálfstæði að vera sá burðarás, sem allt hvílir
á, án þess þrífst ekki heilbrigt menningarlíf
og vissulega ekki stjórnmálalegt sjálfstæði.
Án þess erum við ekki frjálsir menn. Verk-
efnin á þessu sviði eru mörg og margþætt,
en flest óunnin.
Viðskiptaheimurinn er stöðugum breyt-
ingum undirorpinn, sífellt eru að lokast
gamlar markaðsleiðir og nýjar að opnast.
Kaupsýslumenn landsins rnega ekki lengur
lifa í þeirri trú, að þeirra höfuðhlutverk
sé að slást um að fylla innlendan markað
með erlendu skrani í von um fljóttekinn
gróða; slíkt er í rauninni aukaverkefni.
Höfuðverkefni þessarar stéttar er að vera
sífellt leitandi að markaðssvæðum fyrir þær
vörur, sem framleiddar eru hér og gefa því
gaum, vökulu auga, hvar sem opnast nýir
möguleikar fyrir sölu á verðmætum, sem
hægt er að vinna úr innlendum efnum.
Oft hefur verið bent á hvílíkt þrælatak
Noregskonungur hafi haft á þjóðinni á 13.
öld er hann hafði í hendi sér að stöðva alla
siglingu til landsins, en höfum við gert
okkur ljóst hvílíkt þrælatak þær þjóðir
geta haft á okkur í dag, sem selja okkur
olíu til orkuframleiðslu? Auðvitað er nær
ógjörningur að komast af án olíunnar á
miðri 20. öld, en hitt er þó jafn voðalegt
og grátbroslegt í senn, að þjóð sem á í
landi sínu þvílík ókjör jarðhita og óbeizl-
aðrar raforku sem við, skulum sækja megin
nýttrar hitaorku og driforku landfarar-
tækja suðrí Kuwait eða Kákasus, þannig að
erlendir aðilar þurfa ekki annað en skrúfa
fyrir krana, ef þeir vilja lama alla starfsemi
þjóðarbúsins.
Þjóðinni er nú sagt af leiðtogum hennar,
að hún eigi að horfast í augu við einhverja
ægilegustu fjármálaörðugleika og kreppu-
tíma, sem hún hefur nokkru sinni mætt.
íslenzkir pólitíkusar fara nú hamförum
um byggðir til þess að kenna hver öðrum
um þessar ófarir og segja þjóðinni að hún
þurfi nú að herða sultarólina um mörg
göt. Samhliða hafa þeir jafnan kvartað og
munu eiga eftir að kvarta um tómlæti eða
andspyrnu við boðskapnum.
Þó hefur íslenzka þjóðin oftast sýnt það,
að hún hlýðir kalli leiðtoga sinna þegar hún
er sannfærð um að þörf sé á samstilltu átaki
eða að hætta sé á ferðum, hafi leiðtogarnir
þá ekki brugðizt sjálfir. Þetta sást árið
1851, 1908, 1944 og mun sjást hvenær sem
þjóðarnauðsyn knýr. En henni er dálítil
vorkunn að herða ekki sultarólina alveg
möglunarlaust eftir að hafa horft upp á
það, að hæstvirtir alþingismenn hafa ekki
áratugi orðið allir sammála um neitt nema
að gauka að sjálfum sér býsna snyrtilegum
árslaunum ofan á allar aðrar tekjur, bitl-
inga, embættislaun, greiðslur fyrir útlagð-
STÚDENTABLAÐ
24