Stúdentablaðið - 01.12.1968, Blaðsíða 31

Jón Sigurðsson, stud. phil.
NATO
Það er almennt álit, að stórveldi banda-
manna hafi á ráðstefnunni í Yalta 1945
ákveðið með sér valdskiptinguna í heimin-
um að lokinni styrjöldinni og deilt heimin-
um í afmörkuð áhrifasvæði. Er svo sagt, að
Winston Churchill forsætisráðherra hafi
leiðzt þófið, lagt landabréf á borðið og
skrifað inn á hvert land skiptingu áhrifa
stórveldanna í prósentutölum, Jósef yfir-
marskálkur Stalín hafi litið á útkomuna og
kinkað kolli. En hvernig svo sem þessi
skipting fór fram, er víst, að viðkomandi
þjóðir voru einskis spurðar. Þeim var skip-
að eins og peðum á skákborð stórveldanna.
Þegar að loknum vopnaviðskiptum tók
að kólna milli bandamanna, og verður því
ekki neitað, að Churchill, hinn öfgafulli
kommúnistahatari, gaf Vesturveldunum
taktinn, sem síðan varð að hatrömmu köldu
stríði. Aljrýðustjórn var barin niður á
Grikklandi með aðstoð Vesturveldanna til
að koma þar á fasistastjórn, sem enn situr
eftir nokkrar nafnabreytingar. Stalín veitti
grískum kommúnistum enga hjálp, og hann
lét sér nægja að skammast við Tító 1949,
enda virðist Stalín hafa tekið samkomulagið
tiltölulega alvarlega. Upp úr stríðinu voru
öll stórveldin samtaka, hvert á sínu um-
dæmi. Óhlýðnum öflum var vikið til hliðar
í hverju ríkinu af öðru, borgaralegum öfl-
um í austri, en róttækum í vestri. Komm-
únistaflokkar Frakka og Itala, glæsilegustu
lilutar andspyrnuheryfinganna og forystu-
flokkar verkalýðsins í báðum löndum, voru
einangraðir og hraktir frá áhrifum. Hins
vegar sigruðu kommúnistar í þingkosning-
um í Tékkóslóvakíu, þótt sumir eigi erfitt
um að kyngja því.
Og 1949 er búið að ganga svo frá málum,
að stofnað er til Norður-Atlantshafsbanda-
lags, er standa skyldi vörð um áhrifasvæði
Vesturveldanna og halda aga á því, en vera
reiðubúið til að notfæra sér hinn minnsta
brest í austri. Þessu var svarað í sömu mynt
með stofnun Varsjárbandalags.
Það var frá upphafi eðli og einkenni
Norður-Atlantshafsbandalagsins, að fyrir
því réðu hin gömlu nýlenduveldi, blóði
drifin af viðbjóðslegum glæpum sínum í
öðrum heimshlutum. Enn sitja Portúgalar
í bandalaginu og sómir vel. Gríska fasista-
stjórnin lætur líka fara vel um sig. Fn
valdamesta ríki bandalagsins var og er hið
nýja heimsveldi Bandaríkjamanna, mein-
vættur Rómönsku Ameríku og ógnvaldur
Asíu. í kringum þetta kúgaralið dingluðu
síðan minni háttar peð og sóttu styrk sinn
til stóra bróður.
í þessu liði var a. m. k. ein hjáróma rödd:
fámenn nýlenduþjóð, íslendingar. Það hef-
ur löngum verið undrunarefni, hvað þeir
höfðu að gera meðal kaldrifjaðra nýlendu-
kúgara og misréttismanna. Önnur nýlendu-
þjóð, írar, vissi hvers kyns var, og lét ekki
sjá sig í hópnum.
Og menn hófust handa um að færa út
kvíarnar og leggja heiminn í læðing. Sett
var upp svipað bandalag til að halda alþýðu
Asíu í skefjum. En rótgrónar menningar-
þjóðir Asíu voru óþægar, og hefur forystu-
veldi Vesturveldanna nú um árabil staðið
í blóðverkum upp yfir höfuð í Suðaustur-
Asíu með meiri og hroðalegri tilþrifum en
fyrr eru dæmi, öruggt um tilstyrk banda-
manna sinna í Norður-Atlantshafsbanda-
lagi og öðrum slíkum samtökum. Róm-
anska Ameríka var spyrt saman í keðju
drottnarans, og þar vaka bandamenn Norð-
ur-Atlantshafsbandalagsins yfir réttum aga.
Og þar eru blóðfórnirnar ekki sparaðar, ef
þörf er talin á.
Um leið og kalda stríðið var magnað,
tóku Vesturveldin óðum að friðmælast við
það, sem eftir var af hinum fyrra fjand-
manni. Góð tengsl voru upp tekin við
Franco, einvald Spánar, og Spánn innlim-
aður í varnakerfið. Á Vestur-Þýzkalandi
var því tekið með þökkum, er fyrri félagar
N.S.D.A.P. tóku í lurginn á framvarðasveit
þýzku andspyrnuhreyfingarinnar, komm-
únistum Þýzkalands. Fasistísk áróðursbrögð
og hressilegar afturhaldsaðfarir voru á ný
dregnar fram til að hjálpa upp á hlýðnina.
íslendingar áttu alltaf takmarkaða sam-
leið með afturhaldsliðinu, og fjarlægðust
heldur en hitt. Það kom Noiður-Atlants-
hafsbandalaginu svo sem ekkert við, þótt
Bretar gerðu tvívegis tilræði við íslenzkt
sjálfstæði og efnahag. Verjendur landsins
létu sig slíkt litlu varða, enda kom þetta
tilgangi bandalagsins ekkert við, ekki frek-
ar en líf ísenzku þjóðarinnar yfirleitt. Með
tilstyrk hlýðinna afla innlendra var þó
reynt að gera þjóðina fylgispaka og nokkrar
tilraunir til að ráðast inn á menningarhelgi
hennar virtust ætla að takast. Það veitti
ekki af: þjóðin var talin ótrygg og nefnd
„the reluctant ally“: hinn nauðugi banda-
maður. Og nú er búið nýlega að gera ís-
lendinga að sveitarómaga í sama skyni.
í Vestur-Evrópu hefur aginn verið til-
tölulega tryggur. Uppbygging eftirstríðsár-
anna, hatrammur ofstækisáróður og trúvill-
ingabrennur hafa séð um það. Eitthvað
voru menn þó óánægðir með elztu og glæsi-
legustu menningarþjóðir álfunnar. Eyrir
nokkrum árum komst á elleftu stundu upp
um áætlun Noiður-Atlantshafsbandalagsins
um að brjóta niður stjórnkerfi ítala með
hervaldi af ótta við kosningasigur vinstri
aflanna. Sýnir þetta vel, að þurfi til að
taka, skal í Evrópu beitt þeim aðferðum,
sem íbúar annarra heimshluta eru gjör-
kunnugir af illri raun og nefna „made in
U.S.A.“. Þessu tilræði við ítali var afstýrt,
en það tókst við Grikki. Prómeþefs-áætlun-
in fór fram, eins og sérfræðingar, Norður-
Atlantshafbandalagsins höfðu gert ráð fyr-
ir, enda var bandarískur floti tiltækur út
undan Píreus, ef út af brygði. Pyntirígarn-
ar á eyjunni Jaros og víðar eru þáttur hlut-
verks og tilgangs bandalagsins, hvað svo
sem viðkvæmir yfirmenn Grænlandsverzl-
unar tala eða mala.
Nú er svo komið, að stakkur sá, sem
heiminum var sniðinn upp úr síðari heims-
styrjöld, er orðinn svo níðþröngur að heyra
má andköf þjóðanna. Þriðja heiminum
hefur þegar tekizt að stinga á hann nokkur
göt, þótt hin nýja nýlendustefna standi víð-
ast enn í blóma í trausti hernaðarbandalags
nýlenduveldanna og leppa þeirra. í Evrópu
kraumar einnig. í austri væðast þjóðirnar
til uppgjörs við þær stjórnunaraðferðir, sem
kalda stríðið gat af sér, og í vestri dunar
undir harðsporum illvígra lögreglusveita,
sem hamast við að halda aga á umdæmi
Norður-Atlantshafsbandalagsins. Það er og
tímanna tákn, að vera má, að brátt verði að
nota herstyrk bandalagsins innan forystu-
ríkisins sjálfs, Bandaríkjanna.
Stóri bróðir gerir allt, sem hann má, til
að æsa kalda stríðið upp á ný, enda eru
kalt stríð og væringar forsenda Atlantshafs-
bandalagsins, og næring þess um leið. Það
var þess vegna ofur eðlilegt, að Matthías Á.
Mathiesen, íslendingurinn, skyldi komast
svo spaklega að orði nýlega, að ofbeldisverk
Rússa og þjóna þeirra á Tékkum og Slóv-
31
STÚDENTABLAÐ