Fálkinn - 19.12.1931, Blaðsíða 44

F Á L K 1 N N
Bækur og rit.
5.4G.4 ODDASTAÐAR.
Vigfús Guðmundsson fræSimaður
frá Keldum hefir ritaS bók þessa og
gefiS hana út. Er þar sögð saga Odda
á Rangárvöllum frá fyrstu tímum,
eftir þeiní heimildum sem fyrir
liggja og er þar mörgu fróSlegu að
kynnast, því aS Oddi var löngum
eitt af allra merkustu prestssetr-
um landsins. Er þar rakin röS þeirra
sem prestar hafa veriS og ábúendur
í Odda, eftir því sem gögn eru til og
mun mörgum þykja fróSlegt aS
kynnast þeim prestinum, sem fræg-
ast nafn hefir boriS í Odda, Sæ-
mundi fróSa og afkomendum hans,
eft sú saga er mjög ítarlega rakin.
Þá er gerS grein fyrir skólahaldi á
stáðnum, eignum staSarins á ýms-
um tímum, kirkjuhaldi þar og
kirkjugripum, alt rakiS þannig, aS
þaS sýnir mikla alúS höfundarins
viS söfnun heimilda. Saga þessi er
nýtt rit i sinni röS og kynnir mönn-
um vel, hversu háttað hefir verið
aSstöSu prestanna á rikustu prest-
setrum landsins á ýmsum timum og
er sú saga einna fróSlegust um þær
mundir, sem kirkja og konungur
toguðust á um völdin yfir verald-
legum fjársjóðum.
Bókin er prýdd ljósmyndum, af
staðnum og kirkjunni, kirkjugrip-
um og þeim prestum í Odda, er
myndir hafa náðst af.
Að baki bókinni liggur afar mikil
vinna, þvi aS heimildir þær, sem
orðið hefir að leita til um þetta efni
eru dreifðar og vandfundnar. Höf-
undur hefir eigi sett þaS fyrir sig,
en ráðist ótrauður í verkið og unn-
iS þaS í tómstundum sinum. Sýnir
þetta lofsverðan áhuga fyrir þjóS-
legum fróðleik og aS sjálflærðir
fræðimenn eru ekki útdauðir enn
meS þjóSinni, þrátt fyrir alla skól-
ana.
SKÁTABÓKIN
Þó allangt sje umliðið síðan bók
þessi kom út og hennar hefði aS
rjettu lagi átt að geta miklu fyr, þá
er þó betra seint en aldrei. AS vísu
kynnu ýmsir að halda,, að bók þessi
ætti aðeins erindi til skátanna og má
þaS til sannsvegar færa, aS þvi leyti
að þarna eru prentaðar í heild sam-
þyktir allar um fjelagsskap þeirra.
En skátahreyfingin er nú þannig, aS
mörgum er bæði gott og þarft aS
vita margt af því, sem skátar eiga
að vita og kunna. Þessvegna eru
þarna margar ritgerðir, sem öllum
öðrum en þeim, sem aldrei koma
undir bert loft, hvað þá út í guðs
græna náttúruna, er bæði nauðsyn
og vitsauki í að lesa.
Unglingar í kaupstöSunum og
jafnvel i sveit lika, nú orðið, eru svo
undarlega ófróðir um flest það, sem
náttúran sýnir þeim, aS mesta þörf
er á að ráða bót á þvi. Hvað vita
þeir um veðrið. Iíunna þeir að segja
fyrir veSiir? Lesi þeir ritgerð Jóns
Eyþórssonar í Skátabókinni. Lesi
þeir ritgjörðina um jörðina og sól-
kerfið, eftir dr. Ólaf Dan.; hún ber
eins og gull af eiri af því, sem lesið
verður fyrir framan íslensku kenslu-
bækurnar í landafræði. Lesi þeir,
sem standa uppi í vandræðum ef
þeir skera sig i fingur, ritgerðina
um hjálp í viðlögum eftir DavíS Sch.
Thorsteinsson, lesi þeir, sem halda
að það sje banvænt að liggja i
tjaldi greinar Steingríms Matthías-
sonar og Helga Jónssonar. Lesi ung-
ir menn alla bólcina, þeir eru fróð-
ari eftir og meiri menn ef þeir færa
sjer það í nyt, sem í henni stendur.
Þessvegna á skátabókin erindi inn
á hvert einasta heimili í land-
inu. Líka til þeirra, sem hafa ekki
hugmynd um livað skáti er, eða
hvað í markmiði hreyfingarinnar
felst.
Þó að talsvert auslrænn svipur sje yfir þessarí mynd Jxí er hún samt tekin i Nissa. En per-
sónurnar sem mest ber á, eru Austurlandabúar, sem eru að halda trúlofunargildi. Tveir
synir Rajahins af Hyderabad, sem talinn er einn ríkasti maður heimsins, voru að trúlofa
sig,— annar einni af dætrum Abdut Medjid Effendi, hins fráræka Tyrlcjasoldáns. Á
miðri myndinni sjest soldáninn og á hægri hönd hans dóttir hans.
„ÚTl“,
hið vinsæla skálablað er nýlega
komið út, stórt og vandað, 40 blaðs.
í stóru broti, auk kápu, prýðilega
prentað og á ágætan pappír, skreytt
fjölda góðra mynda. Það hefst með
grein um hollustu háfjallasólarinn-
ar og nytsemd útiveru á fjöllum eftir
dr. Gunnlaug Claesen, en þá rekur
hver greinin aðra, eftir A. V.Tulini-
us, Pálma Hannesson, ritstjórinn
(Jón Oddgeir Jónsson) skrifar grein
um Daníel Bruun, þá kemur saga,
„Fyrsti dagurinn á eyrinni“ eftir
Jón H. Guðmuhdsson og grein um
hina frækilegu íör skáta yfir Lang-
jökul í sumar sem leið, eftir Helga
Sigurðsson verkfræðing og fylgja
henni margar ágætar myndir. Næsl
er grein um skátalíf á ísafirði og
ýmsar greinar aðrar um skáthreyf-
inguna. Loks er löng og fróðleg
grein méð leiðbeiningum um trje-
skurð, eftir Ágúst Sigurmundsson
trjeskera. Heftið á erindi til allra
ungra manna, hvorl þeir eru skátar
eða ekki.
PERLUR.
Tvö hefti þessa prýðilega tima-
rits eru nýlega komin út, nfl. 4.
heftið og svo jólaheftið, full af góð-
um myndum og lesmáli. 4. hefti
hefst með lipurt ritaðri sögu eftir
ungan kvenrithöfund, Soffíu Ingv-
arsdóttur, þá kemur sönglag eftir
Magnús Árnason við kvæði Eggerts
Ótafssonar, „ísland ögrum skorið“,
en næst löng grein um Vestmanna-
eyjar, er ritað hefir Páll Kolka
læknir, prýdd fjölda mynda. Þá
saga eftir Victor Hugo og framhalds-
sagan (ógnir öræfanna), grein um
„Undragjá“ i Utha, með ljómandi
fallegum myndum og bálkur um
skák hefst í þessu hefti.
JólaheftiS er tvöfalt. Er þar fyrst
grein um leirbrenslu eftir GuSmund
frá Miðdal með rnyndum af ýms-
um munum, sem hann hefir gert, og
kvæði eftir Kjartan .1. Gíslason. Næst
kemur saga, „Öllu má stela“, eftir
Gunnar Gunnnarsson, önnur eftir
Julio Baghy og þriðja eftir Catulte
Mendés. Þá saga, skrásett af Guð-
mundí frá Miðdat, með fallegum
myndum. Enn koma sögur eftir
Mapuassant, Huldu, Jean Richepin,
Iians Anruud og svo framhaldssag-
an, kvæði eftir ASalstein Halldórs-
son og Jón Þórðarson, kýmni, skák-
dálkur og myndir. — Bæði heftin
eru einkar eiguleg og eiga skilið að
fara sem víðast.
----x----
Frægð dr. Bendiens flýgur nú á
vængjum vindanna út um alla ver-
öld. Hann sagði nýlega að hann ætl-
aði aS kafna af samúð, sem honum
væri sýnd. Ef þessu hjeldi áfram
mundi frægð sín verða sjer til eyð’i-
leggingar. — Daglega kemur hópúr
lækna og blaðamanna, sem beiðasl
viðtals við dr. Bendien. Hann fær
2 - 3. tíma svefnfrið á sólarhring i
mesta Jagi. En hann þolir þetta ekki
lengur. Þvi hefir liann ákveðið að
hverfa frá Zeist og leila hvíldar á
afskektum stað út í sveit, jjar sem
hann leyfir engum að koma á fund
sinn. Eitt btað í London spurði
hann, hvað þá yrði um sjúklinga
hans í Zeist. Hann sagðist ekki geta
svarað öðru, en að hann yrði að
hvíla sig. EitthvaS mundi sjúkling-
unum leggjast til. — Læknir einn í
Manchester, dr. Roy Russel Kerr,
hefir stundað nám hjá dr. Bendien.
Hann er nú yfirlæknir á Gyðinga-
sjúkrahúsi þar í borginni. Hann er
fyrsti læknir i Englandi, sem beitt
hefir aSferS dr. Bendiens við
krabbameinsrannsóknir.
----x-----
í blaðinu „Echo de Paris“ er sagl
frá því, að í bænum Forca á SuSúr-
Spáni hefði ekki fallið regndropi i
sjö ár. Allar ár ljar í grendinni eru
f.vrir löngu þornaðar upp. Og fólk-
ið býr við’ neyð vegna vatnsteysis.
Iildhætta er geypileg. Einu sinni
brunnu I. d. 400 hús af því að eng-
inn valnsdropi var til að stökkva.
-----------------x-----
'MoU (jfa?nou&
‘Biiti&A Cb££wc
(SEMI — STIFF)
Flibbar og skyrtur
með 2 hálfstífum
„MANCHETTUM“
sem má skifta, er in’i það sem
allir hinir vandlátu vilja. Bæði
livítt oí> mislitt.