Fálkinn - 17.12.1932, Blaðsíða 16

I
12
F Á L K I N N
Silfiimámam Saga
Gústaf konungur þriðji var
á féi’ð i Dölunum! Honum lá
skelfing á og ljet hestana fara
á harða spretti i sífellu. En þó
að þeysingurinn væri svo mikill,
að hestarnir þendu sig eins og
hægt var og vagninn færi á
tveimur hjólum í hverri bugðu,
\ar konungurinn að reka höf-
nðið út um gluggann og kalla i
ekilinn: „Er ekki hægt að fara
ofurlítið hraðar? Heldurðu kan-
ske, að þú sjert með egg í vagn-
inum ?“
En þegar aka skyldi á vond-
um veginum eins hart og aktæk-
in gátu þolað, var ekkert eðli-
legra en þau þyldu ekki. Rjett
fyrir neðan brattan háls slitn-
uðu hömluólarnar og konung-
urinn sat þar sem liann var
kominn. Hirðmennirnir þutu út
og fóru að skamma ekilinn, en
bilunin læknaðist ekki við það.
Það var ekki viðlit, að konung-
urinn kæmist áfram fyr en gert
liafði verið við vagninn.
Þegar hirðmennirnir fóru að
skima kringum sig eftir ein-
liverju, sem kongurinn gæti stytt
sjer stundir við á meðan, sáu
þeir kirkjuturn gnæfa yfir skóg-
arlendu skamt fram undan. Þeir
r.ieðu því kónginum til að setj-
ast upp í einn hirðmannavagn-
inn og aka til kirkjunnar. Það
var sunnudagur og kóngurinn
gæti ef hann vildi Iilustað á
n'.essugerðina, þangað til vagn-
inn hans væri kominn í lag aft-
ur.
Iíóngurinn fjelst á þetta og
ók til kirkjunnar. Hingað til
hafði hann ekið um þjetta skóga
timunum saman en hjer var alt
viðfeldnara; talsvert stórir akr-
ar og þorp og skein á Dalelfina
bjarta og fagra milli elrirunna.
En ein báran var ekki stök
fyrir kónginum, að því leyti sem
djákninn var að byrja á út-
göngusálminum í sama bili og
kongurinn steig út úr vagnin-
um á kirkjuhlaðinu, og söfn-
uðurinn fór að tínast út úr kirkj
unni. Kongurinn stóð þarna
grafkyr, með annan fótinn á
hlaðinu en hinn á vagnþrepinu
meðan fólkið fór fram lijá, og
liann gat ekki haft af því aug-
un. Þetta var fallegasta fólk,
sem kongur hafði nokkurntima
sjeð. Karlmennirnir allir yfir
meðal hæð, gáfulegir og alvar-
legir í andliti og konurnar höfð-
inglegar og aðsópsmiklar, með
sunnudagsfrið yfir sjer.
Allan þennan dag liafði kon-
ungi gramist hrjósturlendið,
sem hann hafði ekið um og
hvað eftir annað hafði hann
sagt við hirðmenn sina: „Nú er
jeg víst í allra fátækasta hluta
ríkis míns“. En þegar hann sá
þennan fríða hóp i smekklegu
Dalabúningunum gleymdi liann
alveg fátæktinni. í staðinn blýn-
aði honum um hjartaræturnar
og hann sagði við sjálfan sig:
Ekki vegnar Sviakonungi eins
illa og fjendur lians halda. Með-
an jeg á þegna með þessum svip,
skal jeg bæði geta varið hásæti
mitt og ríki“.
Hann sagði hirðmönnum sín-
um að segja fólkinu, að þessi
ókunni maður, sem stæði rnitt
á meðal þeirra, væri konungur
þess og að það skyldi safnast
kringum hann, svo að hann
gæti taluð við það.
Konungur hóf mál sitt á því,
hve þrönglega horfði í landinu.
Sagði að bæði Rússar og Danir
færi gegn Svíum með hernaði
og fjandskap. Ef öðruvísi hefði
verið 'ástatt hefði hættan ekki
verið tilfinnanleg, en nú væri svo
margt drottinssvikara í hernum,
að Iionum væri ekki treystandi.
Því hefði liann átt þann kost
einan, að leggja í ferð um land-
ið og spyrja þegna sina hvort
þeir mundu fylla flokk svikar-
anna eða vera konungi sínum
bollir og leggja honum bæði lið
og fje, svo að hann gæti frelsað
a'ttjörðina.
Rændurnir hre'yfðu sig ekki
meðan konungur talaði og
mæltu ekki orð er hann hafði
lokið máli sinu; ekki heyrðist
sluna, hvorki samþykki eða and-
úð.
Konungi fanst sjálfum, að sjer
hefði sagst afbragðs vel. Augu
bans höfðu fylst tárum oftar
en einu sinni meðan hann var
að tala. En þegar bændurnir
stóðu þarna áfram, svona vand-
ræðalegir og svöruðu ekki orði,
hnyklaði konungur brúnirnar og
óánægjusvipur kom á andlit
honum.
Rændurnir fundu, að það var
ekkert gaman fyrir konunginn
að standa þarna og biða og loks
gekk einn þeirra fram úr hópn-
um.
„Þú verður að muna, Gústaf
konungur, að við áttum ekki
yon á konungsheimsókn hjer í
dag“, sagði bóndinn, „og þess-
vegna höfum við ekki svar á
reiðum liöndum. Nú vil jeg ráða
þjer til að ganga inn í skrúð-
liúsið og tala við prestinn okkar;
á meðan skulum við svo ræða
um þetta mál, sem þú hefir
borið undir okkur“.
Konungur sá, að varla var við
betra svari að búast að sinni og
fanst því hyggilegast að fara að
ráði bóndans.
Þegar inn í skrúðhúsið kom
var enginn þar inni nema mað-
ur einn, sem honum virtist
mundu vera gamall bóndi. Hann
var hár og stórskorinn, hend-
urnar stórar og báru merki erf-
iðisvinnu og var hvorki i hempu
nje með prestakraga heldur í
skinnbrókum og siðum hvítum
vaðmálsfrakka eins og allir hin-
ir bændurnir. Hann stóð upp og
eftir SELMU LAGERLÖF
lmeigði sig fyrir konungi er
bann kom inn.
„Jeg hjelt jeg mundi liítta
prestinn hjerna“, sagði konung-
urinn.
Maðurinn roðnaði. Hann kyn-
okaði sjer við að segja, að hann
væri sjálfur sóknarpresturinn,
úr því að konungurinn hjelt að
hann væri bóndi.
„Já, presturinn er líka vanur
að vera hjer á þessum tíma“,
sagði hann.
Konungurinn settist í stóran
hægindastól með háu baki, sem
stóð í skrúðhúsinu þá og stend-
ur þar reyndar enn í dag og er
alveg eins að öllu leyti nema
því, að söfnuðurinn liefir látið
setja gylta kórónu ofan á bakið.
„Hafið þið góðan prest
hjerna?“ spurði konungurinn.
Hann vildi gjarnan láta sjást,
að sjer væri umhugað um kjör
bændanna.
Þegar konungurinn hafði bor-
ið fram þessa spurningu, fanst
prestinum, að nú væri honum
ómögulegt að segja hver hann
væri. Það er betra að konung-
urinn baldi áfram að bugsa, að
jeg sje einn af bændunum, liugs-
aði hann og svo svaraði hann,
að presturinn væri fullgóður.
Hann . prjedikaði guðsorðið
hreint og ómengað og gerði-sjer
far um að lifa eftir þvi.
Konungi fanst þetta allra besti
vitnisburður, en hann hafði
næmt eyra og þóttist heyra ein-
hverja óvissu í hreimnum.
„Ekki finst mjer þú þó vera
alveg ánægður með prestinn“,
sagði hann.
„Hann er að vísu dálítið ein-
þykkur“, bætti prestur við. Því
honum datt i hug, að konungur-
inn fengi að vita síðar hver
liann væri og þá mundi honum
ekki lika, að presturinn liefði
slaðið þarna og gortað af sjálf-
um sjer — þessvegna best að
setja eitthvað út á hann líka.
„Þeir munu vera til, sem segja
um prestinn", bætti hann við,
„að hann sætti sig ekki við að
aðrir ráði og ríki hjer í presta-
kallinu en hann“.
„Þá verð jeg að segja, að hann
ræður vel“, sagði konungur.
Honum líkaði ekki að þessi
bóndi kvaftaði undan þeim, sem
vfir hann væru settir. „Mjer
finst alt bera þess vitni, að hjer
ráði regla og gamaldags nægju-
stmi“.
„Fólltið ' er óaðfinnanlegt“,
sagði prestur, en það lifir líka
fjarri heiminum, einmana og
við þröng kjör. Fólkið hjerna
mundi varla verða betra en ann-
arsstaðar ef freistingar þessa
heims væru nær þvi“.
„Nú, það er varla hætt við,
að þær geri það“, sagði kon-
ungur og ypti öxlum.
Svo sagði hann ekki meira,
en pikkaði i sifellu i borðið með
fingrunum. Honum fanst bann
nú bafa 'skifst nægilega mörg-
um konungsorðum við þennan
Iiúandkarl og var farið að lengja
eftir svarinu lijá bændunum úti.
Það virðist ekki að þessir
hændur sjeu óðfúsir að leggia
konungi sínum lið, hugsaði
hann. El' aðeins vagninn minn
væri kominn i samt lag skyldi
jeg fara sem fljótast frá þéim,
með allar efasemdirnar þeirra.
En presturinn sat þarna í
öngum sínum og var að hugsa
um, hvort liann ætti að minn-
ast á áríðandi mál, sem lengi
hafði hvílt þungt á honum. Nú
var bann beinlínis glaðnr yfir
bvi, að hann liafði ekki sagl
konunginum hver hann var. Nú
fanst honum hann geta talað við
konunginn um mál, sem hann
að öðrum kosti mundi aldrei
bafa getað minst á.
Eftir stundar bið rauf prest-
urinn þögnina og spurði kon-
ung, livort það væri í raun og
veru svo, að ættjörðin væri í
hættu.
Konungurinn hugsaði með
sjer, að maðurinn hefði átt að
bafa vit á því sjálfur, að vera
ekki að trufla hann þegar hann
var að hugsa. Hann leit hvast á
hann en sagði ekki neitt.
„Jeg var að spyrja um þetta,
vegna þess að jeg lieyrði það
ekki vel áðan“, sagði prestur-
inn. „En sje þetta svo þá vil
jeg ekki þegja ýfir því, að prest-
urinn okkar mundi ef til vill
geta útvegað konunginum eins
mikið fje og liann þarf“.
„Jeg man ekki betur en þú
segðir áðan, að allir væri fátæk-
ir hjer í prestakallinu“, sagði
konungur; hann hugsaði með
sjer, að bóndinn þarna mundi
segja fleira en liann hefði vit á.
„Já, þetta er satt“, svaraði
presturinn, „og presturinn er
ekki ríkari en hinir. En ef kon-
ungurinn vill láta svo lítið að
hlusta á mig, þá skal jeg segja
l'rá, hvernig i þessu liggur, að
presturinn getur hjálpað samt“.
„Segðu mjer frá“, sagði kon-
ungurinn. „Það lítur út fyrir,
að þjer sje liðugra um málbein-
ið en fjelögum þínum þarna úti,
sem aldrei ætla að komast að
niðurstöðu um hverju þeir eigi
að svara mjer“.
„Það er liægra ort en gert að
svara konunginum“, ságði prest-
urinn. „Jeg er hræddur um, að
sá verði endirinn, að þeir verði
að láta prestinn sinn svara fyr-
ir sig“.
Konungurinn krosslagði fæt-
urnar og hórfði i gaupnir sjer.
„Nú geturðu byrjað“ , sagði
hann, eins og hann væri hálf-
sofnaður. j
„Einu sinni voru fimm menn
hjerna úr sókninni úti í skógi
á elgsveiðum. Einn þeirra var
presturinn, sem við erum að tala
um, tveir hinna voru liermenn,
sem lijetu Olof og Erik Svárd,
sá fjórði var gestgjafi hjerna í