Fálkinn - 23.08.1965, Blaðsíða 6

„Smám saman leysist líkið í sundur. Holdið grotnar, út-
limir losna frá kroppnum. En beinin haldast lengi.
„Rotnunarloftið frá líkinu smýgur upp um jarðveginn eða
skolast burt með jarðvatninu. Holdið ummyndast aðailega í
kolsýru og vatn auk steinefna. Rotnun og sundurlausn líkam-
ans verður fyrir áhrif gerla og sveppa og jafnvel smákvikinda
í moldinni.
„Að eigin sjón og reynd finnst mér sem hver maður gæti
þolað að horfa inn í ofn meðan brennsla fer fram. En það
væri frámunalegur ruddaskapur að bjóða nokkrum nákomnum
manni að líta i kistu sem tekin er upp úr kirkjugarðinum.
„Sumum kann í fljótu bragði að virðast það lítil ræktarsemi
að stinga látnum vini eða vandamanni inn í ofn eftir andlátið
í stað þess að grafa hann í skrautlegri kistu og fína til leiðið
með venjulegum hætti. Láta svo þann framliðna hvíla í .heilagri
grafarró’. En ekki ætti að þurfa mikla þekkingu eða íhugun
til að skilja, að þótt blóm og legsteinar kunni að prýða leiðið,
er sá maður sem undir því hvílir, í hroðalegu rotnunarástandi.
Ef þeir sem eftir lifa og sakna hins dána, sæju hann í kistunni
nokkurn tíma eftir greftrunina, myndu þeir hiklaust fremur
kjósa, að líkið hefði verið brennt.“
OG hann lýsti líkbrennslunni fyrir áheyrendum sínum.
„Jarðsetningu fylgir úldnun og óþverraskapur,“ sagði
hann. „En núlifandi kynslóð ann birtu og hreinlæti og mun
skilja, að á bálstofunni fer fram rækilegasta, þokkalegasta og
göfugasta eyðing hins látna manns.
„Ofninn er hlaðinn úr eldföstum steini. Hefur hann að
geyma sérstakan múrklefa þar sem kistunni er ætlað rúm
meðan líkið brennur, en auk þess liggja sérstök loftgöng um
ofninn er hita má upp frá eldstæðinu. Eldstæðið þar sem kynd-
ingin fer fram, má eftir vild setja í samband við klefann þar
sem líkið brennur, eða skilja þar á milli. Hitnar þá kistuklef-
inn og göng þau sem liggja um ofninn. Þegar ofninn er orð-
inn nægilega heitur er eldstæðið tekið úr sambandi, en úti-
loft látið sogast inn í hina mjög heitu múrganga og veitt þaðan
inn í klefann þar sem kistan stendur. Hitastigið er hæfilegt
900—1000° C. í þessu heita lofti brennur þá kista og lík. Eins
og lýst hefur verið, er ekki kynt undir sjálfri kistunni; kola-
reyknum er veitt aðra leið, en innstreymandi heitt tært úti-
loft leikur um hinn látna sem þannig eyðist með svo hreinlegu
og rækilegu móti sem orðið getur. Hin bjarta, glóandi múr-
hvelfing er glæsilegur tortímingarstaður.“ (Nú er farið að nota
rafmagn í stað kola til hitunar loftsins í líkbrennsluofnum.)
UÐMUNDUR BJÖRNSSON landlæknir var ekki síður
skorinorður. „Það er ekki til nema ein sómasamleg, heiðar-
leg og vitiborin meðferð á andvana líkamsleifum látins ást-
vinar,“ skrifaði hann i Skirni um bálfarir, „og hún er sú að
verja þær, verja líkið viðbjóði ýldu og rotnunar með því að
brenna það sem allra fljótast eftir andlátið.11
Og síðar komst hann svo að orði: „Útfararsiðir hafa tekið
stórfelldum breytingum á umliðnum öldum og eru einlægt að
breytast. En þeir hafa ávailt verið og verða víst alla tíð til-
finningamál, tízkumál og að sumu leyti tildursmál. Hér veltur
þess vegna allt á því að skapa nýja tízku, holla og heilbrigða,
veglega, en þó tildurlausa og íburðarlausa, samboðna erfiði
lífsins og alvöru dauðans.
„Þess vegna eiga hinar þokkalegu, hreinlegu og hátíðlegu,
en þó látlausu og ódýru bálfarir að komast í tízku í stað hinna
ógeðslegu og afardýru jarðarfara. Því ógeðslegt er það að grafa
lík ástvina sinna niður í jörðina og láta Þau sundrast þar í
viðbjóði ýldu og rotnunar — hversu dýrar sem umbúðirnar
eru.
„Við læknar viljum vinna að þessum útfarasiðabótum. Og
það vilja okkar góðu prestar líka.
„En hvað eigum við að láta þetta dragast lengi?“
ETTA skrifaði hann í 'apríl 1929, og síðan hefur ýmislegt
breytzt, þar á meðal hinn gífurlegi útfararkostnaður sem
áður var eitt þyngsta áhyggjuefni margra manna, en nú hefur
Framh. á bls. 25.
6 fXikinn