Fálkinn - 02.05.1966, Blaðsíða 31

ÍÐAR sást lífsvottur, sem kalla mátti góðra
gjalda verðan. Á Óðinstorgi fór í svo hart
með kappsömum fisksölum, að þeir hlupu frá
hjólbörum sínum og vógust á með ýsur og
hrognkelsi að vopni. Hófst sú viðureign út af
stúlku, sem ætlað hafði að kaupa fisk í mat-
inn fyrir fimmtíu aura, og var sögulegast, að
kapparnir slógu stúlkuna í öngvit í hita bar-
dagans. — Það má greiða gott og gilt högg
með vænni grásleppu, ef karlmannlega er eftir
fylgt. Það var í þessu andrúmslofti, sem skáld eitt kvað, upp-
hafið yfir jarðarstx-íðið í heimspekilegri ró:
Þú, ylrík sól, nú ótal páska snýtir
í algeimsdjúpsins svarta tóbaksklút,
á meðan prúður pakkhúsmaður spýtir
í pukri bak við h.f. Slor & grút.
Svo var sagt um Jón heitinn Ögmundsson, að honum kom
jafnan ísleifur biskup í hug, er hann heyrði góðs manns getið.
Eins er því farið um mig, að mér kemur Oddur Sigurgeirsson
hinn stei’ki af Skaganum í hug, þegar getið er vaskra manna.
Hann var að vísu ekki búinn að eignast atgeir. skjöld og
fornmannaklæði, 'þegar hér var komið sögu, en samur var
maðurinn, hvað sem vopnum og hertygjum leið. Hann stóð
þessi misseri framarlega í sennum á hafnarbakkanum og
hafði gert alþjóð kunnugt, að forseti sameinaðs alþingis ætti
ekki „kirkjusókn í kjaftinum“ á sér. Nú bar það upp á fyrir
Oddi um vorið, að hann vildi heldur láta óðöl sín, líkt og
gert hafði Skallagrímur forðum, en beygja sig fyrir ofríki.
Þess vegna birti hann í blöðum svolátandi klausu:
„Ég hef verið á Spítalastíg 7, en nú er ég farinn þaðan,
því mér sinnaðist við húsbóndann þar vegna þess, að hann
skipaði mér að loka hurðinni, en ég sagði, að hann ætti að
gera það sjálfur.“
f þessum raunum auglýsti hann Harðjaxlsflokkinn til sölu,
og má reyndar vera, að hann hafi þar verið á undan samtíð
sinni. En þegar svo rættist úr fyrir honum, að hann hafði
numið sinn Borgarfjörð, þar sem var sumarbústaðurinn Selja-
land, tók hann þar til, er frá var horfið, og gaf út Rauð-
kembing. Það var mikið stríðsrit, rautt eins og skegg kapp-
ans, svo sem ráða má af nafninu.
Oddur sterki af Skaganum fékk sem sagt inni eins og
verðugt var, þótt hann léti ekki bjóða sér að loka hurðinni
á Spítalastíg 7. Samt lá húsnæði ekki á lausu. Einu sinni
var auglýst til leigu þriggja herbergja íbúð „í húsi, sem
byggt verður“, og voru settir miðlungi góðir kostir: ..Fjár-
framlag gegn tryggingu og minnst þriggja ára leiga.“
En fólk lét ekki smámuni standa fyrir gleði sinni. Nætur-
hrafnar gerðu sér það annað veifið til gamans að hleypa út
tófum Ólafs Friðrikssonar, þótt kosningahitinn væri rénaður,
og háðfuglar fleygðu því á milli sín, að Hákon í Haga hefði
spurt Ólaf Thors, er hann sótti hann til atkvæðagreiðslu í
þingdeildinni: „Er ég á móti?“ Sjálfur'stóð Hákon á því
fastara en fótunum. að hann hefði spurt: „Um hvað er verið
að greiða atkvæði?“ Og var ólíkt þingmannslegri spurning
— í þá daga,
Útlendingar lágu ekki heldur á liði sínu að gæða lífið ný-
stárlegu ívafi. Harmónikumeistarinn Eriksen fór um byggðir
og þótti verða vel til fjár. Töframaðurinn Groth iðkaði hug-
lestur og stýrði báti um höfnina, þótt belgur væri dreginn yfir
höfuð honum eins og á galdrakindunum, þegar þær voru
grýttar í hel í fornöld. Varð samt sjáandi maður að standa
hjá honum og styðja hendi á höfuð honum, og gagnaðist
honum það þó því aðeins, að þetta gerði danskur maður Og
loks kom frú Miehe með Botníu með mikið föruneyti —
bjarndýr og mann til þess að glíma við það, slöngur apa,
marsvín, mýs og skjaldbökur, að ógleymdri dótturinni, fsa-
bellu Miehe, sem lék á fiðlu og söng. Það var mikil þröng
í Bái’ubúð, þegar þetta fólk kom þar fram á sviðið með allt
dýrastóðið, björninn flaugst á við karlinn og slöngurnar hring-
uðu sig utan um mæðgurnar. En svo fi’eistaðist fsabella litla
Miehe til þess að fara inn að laugum á góðviðrisdegi, því að
henni þótti jafnmikið undur að sjá heitt vatn koma upp úr
jörðinni og Reykvíkingum að sjá hana leika sér með slöng-
urnar, og þar brugðust henni allar listir: Hún datt í laugarn-
ar, blessað barnið, og brenndi sig. Og var bara tólf ára. —
Það kom upp þetta sumarið, að krakkarnir í Reykjavík fóru
að kalla hvert annað bölvað mehe, ef þeim sinnaðist.
Enn var það, að danskir menn efndu til leiksýningar í
Reykjavík til ágóða fyrir þjóðminjasafnið í Kaupmannahöfn.
Þeir, sem ekki kærðu sig um neitt af þessu, gátu lesið
Manninn frá Suður-Ameríku — hörkuspennandi skáldsögu.
Það flaug fyrir, að einn ráðherrann hefði hana hjá sér á skrif-
stofunni í stjórnarráðshúsinu.
Loks voru sumir landsmenn orðnir „víðboðsnotendur“ enda
var þetta árið, þegar íslenzkt útvarp hófst. Alþingi hafði
árið áður veitt félagsskap, sem þeir Ottó B. Arnar og Lárus
Jóhannesson beittu sér einkum fyrir, einkaleyfi til útvarps-
rekstrar, og 1. febrúar var varpað út sjómannamessu til
reynslu. Og viti menn — heyrðu ekki sjómennirnir, bæði á
Gulltoppi, sem var þó vestur á Halamiðum, og Apríl,- sem
var tvö hundruð sjómílur suðaustur af Vestmannaeyjum,
hvað séra Ólafur Ólafsson sagði í stólnum í kirkju sinni í
Hafnarfirði! Og tveimur dögum síðar sungu þeir Árni frá
Múla og Símon á Hól svo hátt og vel, að heyrðist upp á
Mýrar. Það höfðu þeir aldrei gert fyrr.
Upp úr miðjum marzmánuði hófst svo föst útvai’psdagskrá
•— erindi, tónlist og fréttir úr Morgunblaðinu. En það var
kórónan á öllu saman, þegar það fréttist frá Angmagssalik,
að áliðnu vori, að þar heyrðist svo vel í íslenzka útvarpinu, að
Grænlendingar slægju upp dansimik, þegar leikin væru lög,
sem til þess þénuðu.
Það var svipað árið 1926 og líklega hefur verið alla tíð,
að oft voru „loftvægislægðir" við suðurodda Grænlands. En
það fyrirbæri komst fyrst í almæli á landi 'hér með útvarp-
inu og veðurstofunni, sem Jíka var stofnuð þetta ár. Það reynd-
ust hin mestu firn, hverju þessar loftvægislægðir gátu valdið.
Það var eitt með öðru að í októbermgnuði um haustið sviptu
vindar þeir, sem þeim fylgdu, Lofti pósti þrisvar af hest-
baki undir Eyjafjöllum, og var það þó karl, sem kunni að
sitja hest í misjöfnu veðri. Komst hann við illan leik að
Steinum og lá þar rúmfastur fyrst á eftir. En því fór betur,
að ekki var alltaf slíkt veður árið 1926. Þess vegna gat hinn
mikli göngugarpur, Reinhard Prinz, komizt heilu og höldnu
alla leið noi’ður á Hornstrandir og eignazt þar gamlan ask,
og „var askur sá fullur af skyri, er kaupin voru gerð.“ Þess
vegna kom Halldór Kiljan líka lítt hrakinn með Villeoes
vestan af ísafirði, ásamt félaga sínum, Hrappi hinum svarta
af Jökuldal — hundi einum forkunnargóðum, sem nú átti að
ganga menntaveginn. Og þess vegna farnaðist líka leirkera-
smiðnum Wilhelm Löber sæmilega á ferðum sínum — komst
þó í mannraun nokkra, því að hann synti Þjórsá á Hrosshyl
og var hrollur í honum, er hann skjögraði heim að Þjórsár-
holti, þar sem konur drógu af honum vosklæði og drevptu
á hann flóaðri mjólk. En af Ragnari Ásgeirssyni er það að
ségja, að hann skaut öllum vindum og veðrum ref fyrir rass
og ræktaði ,,tómötur“ í glerskála í Gróðrarstöðinni þetta
sumar.
N ekki er því að leyna, að þau veður komu,
að sumir áttu um sárt að binda af völdum
náttúrpaflanna, og verður fæst af því talið.
Mest varð manntjón, er noi’ska flutningaskip-
ið Balholm fórst með allri áhöfn í desember-
mánuði úti fyrir Mýrum. Voru í þeim hópi
fimm íslendingar. Óhugnanlegt var líka er
slpiða hljóp á Steinabæi undir Eyjafjöllum að-
faranótt annars dags jóla og fólkið vaknaði
við það, að grjót og vatnsflaumur dundi á
húsunum. Rúmföst kona var í öðrum bænum sem skriðan
lenti á, og var farið með hana upp á bæjarburst, er uppi
hékk. Þar hafðist hún við í tvær klukkustundir í niðamyrkri
og hellirigningu, unz svo finraði kringum rústirnar, að burt
vai’ð komÍ7t.
En einhver válegustu tiðindin hafa það kannski þótt þetta
Framh. á bls 38.
31
FALKINN