Vaka - 01.11.1927, Page 12

[vaka]
NÝUNGAR í SKÓLAMÁLUM^/
I.
Hver kynslóð er sér um menningarblæ. Allt líf er á
hreyfingu. Öldurnar rísa og falla og eitt kemur i ann-
ars stað. Á þetta ekki siður við um uppeldismál en
önnur efni. í skólamálum eru nú 'uppi margar nýung-
ar. Tugir af umbótatillögum koma fram i ræðu og riti
fyrir hverja, sem framkvæmd er. Um það má lengi
deila, hvað sé nýtt í hverri tilraun, og þá ekki síður,
hvort hið nýja sé gott. íhaldssömum mönnum hættir í
þessum efnum sem öðrum til að líta svo á, „að hið
góða sé ekki nýtt og hið nýja sé ekki gott“, en hinu
neitar enginn, að öflug skólahreyfing gangi nú um hinn
menntaða heim. Og hver hreyfing er ætíð með vissum
hætti ný og hver gömul hugsun, sem í fyrsta sinni er
framkvæmd, er nýung, sem ber að fagna eins og ný-
fundnu landi.
Svo hefir reynzt um ófriðinn mikla, að hann hefir
komið róti á hugi manna, kveðið upp þungan dóm yfir
hinu gamla og kveikt nýja þrá í brjósti alþýðu manna
eftir betri og bjartari framtið. Nokkru hefir hann áork-
að og þó ekki öllu uin nýungar í skólamálum, því þar
standa ræturnar víða. Hin almenna skóla- og fræðslu-
skylda, sem lögtekin var víða um lönd á nítjándu öld-
inni, á mestan þátt í hinni nýrri uppeldisfræði. Frá
hinum nýrri barna- og unglingaskólum hefir flest ný-
breytnin stafað i fyrstu. Fyrst voru þeir eftirmyndir i
smáum stíl hinna eldri, „æðri“ skóla. En brátt kom á dag-
inn, að þeir fullnægðu ekki bezt tilgang sínum með því að
líkja eftir hinum íhaldssömu embættisskólum, sem
röktu uppruna sinn og aðferðir aftur í miðaldir. Við