Vikan - 26.10.1961, Page 50

I
RÆ01R H. f.
SKÚLAGATA 59.
yiéadduu
tuimi.m czaa——y
HITUN
BIALADDIN GEISLAOFN
Gefur skjótan, öruggan og
þægilegan hita.
Gijábrenndur í kaffibrúnum
lit.
ALADDIN BORÐ-LAMPI
Mjög öruggur og gefur góSa
og þægilega birtu.
Fallegt útlit. SILCROM x)
húðaSur.
Borð, vegg og hengilampar
fáanlegir. x) yörumerki
ALADDIN INDUSTRIES LTD., ALADDIN BULDING,
GREENFORD, ENGLAND
REYNIÐ
LÝSING
OKTÓBERGREININ
Framh af bls. 15.
I SAMA STAÐ NIÐUR.
íslenzku blöðin sæta oft þeirri gagn-
rýni, að þau birti of mikið af íþrótta-
fréttum, afmælisgreinum og eftir-
mælum, en ekki tek ég undir þær
50 VIXAN
aðfinnslur. Blöðin hljóta að halda
uppteknum hætti í þessu efni.
Lesendafjöldi íþróttafréttanna fer
sívaxandi, og þær eiga víðs vegar
um heim almenningshylli að fagna
umfram flest annað, sem blöðin
flytja. Vantrúin á iþróttirnar er lika
horfin að kaila. Þær eru nauðsynlegar
æskunni í nútimaþjóðfélagi, þar sem
vinnutíminn styttist með hverjum
áratug og tómstundirnar eru unga
ióikinu næsta varhugaveröar, en
skylduiiði þess ærið áhyggjuefni, þó
að aliir fagni þvi, að stritið sé úr
sogu. Foríeöur okk/ar þreyttust á
vinnu. Nú verða Islendingar að
stunda iþróttir og útilif til aö þreyt-
ast. Annars fara þeir á mis við dá-
semdir nattúrunnar og ánetjast óholi-
um nautnum. i?ess vegna eru iþrótt-
irnar bjargræði islenzkrar æsku.
lsændingar hafa svo almennan á-
huga á mannfræði, að afmælisgrein-
ar og eftirmæli eru lesefni, sem eng-
inn vill án vera. Þannig kemur allt
þetta i sama stað niður, ef málið er
athugað af rólegri ihygli: ísienzku
blöðin eru i þessu eíni á réttri leið,
þó að skoðanir geti orðið skiptar um,
hvað langt skuli gengið. Þau verða að
flytja iþróttafréttir, afmælisgreinar
og eftirmæli vegna lesenda sinna.
AÐ NOTA SKÆRIN.
Blöðin í gamla daga gerðu mikið að
því að flytja greinar, sem nefndar
voru langhundar, en eru nú horfnar
að mestu af sjónarsviðinu. Höfundar
þeirra létu móðan mása og kreistu
úr sér alla vitneskju varðandi mál-
efni það, sem um ræddi hverju sinni.
Nú eru langhundarnir sérhverjum rit-
stjóra andstyggileg tilhugsun, og fæst-
ir lesendur munu sakna þeirra.
Hér gætir viðhorfa nútímans i
blaðamennsku. Málalengingar eru úr-
eltar. Fóik les ekki blöðin með sama
hætti og áður. Það vill kynna sér
efni þeirra á skömmum tíma. En ís-
lenzku ritstjórarnir ættu samt að nota
skærin gætilega, þó að tími langhund-
anna sé liðinn góðu heilli. Vitaskuld
er engin goðgá að birta ýtarlegar
fréttir og greinar, ef efnið er þess
konar. Erlend stórblöð hlifa alls ekki
lesendum sínum við slíku. Og islenzku
blöðin verða að ýmsu leyti að ætla sér
sama hlut og þau, enda þótt aðstæður
þeirra séu ólíkar. Ritstjórarnir mega
ekki klippa svo smátt, að þeir skemmi
efnið, hvort sem það er frétt, grein
eða mynd.
Það efni blaðanna, sem krefst
mestrar fyrirhafnar hugsunar og
túlkunar, er síður en svo eftirsóttasta
lesmál þeirra. Þó er mikilvægi þess
ótvirætt. Þar er vandlátustu lesend-
unum sýnt fram á, að blaðið sé líka
ætlað þeim.
SVARTASTI BLETTURINN.
Svartasti bletturinn á útliti íslenzku
blaðanna í dag er pre^itvillurnar.
Prentvillur í lesmáli eru eins og lýs
á fati. Allir vita, að lúsinni vegnar
illa í þjóðfélagi nútimans. Islendingar
útrýmdu henni fyrir siðari heims-
styrjöldina. En prentvillurnar láta
engan veginn á sjá.
Lesendur halda, að prentvillurnar
stafi af kunnáttuleysi blaðamanna I
móðurmálinu, en sú ályktun er fjarri
lagi. Blaðamennirnir kenna hins vegar
starfsskilyrðum sínum um prentvill-
urnar. Sú afsökun hefur nokkuð til
síns máls. Blaðamenn eru háðari
miklum vinnuhraða en flestar aðrar
stéttir, og fá þó margir skvettur af
iðuköstum tækninnar. Samt ætti að
vera hægt að lesa sæmilega prófark-
ir af íslenzkum blöðum. Hér skiptir
mestu, að vinnubrögðin hafa ekki ver-
ið skipulögð eins og skyldi og ráða-
menn blaðanna telja prófarkalestur-
inn aukaatriði. Það ættu þeir ekki að
gera. Ekkert verk er ómerkilegt, ef
það er innt vel af hendi.
Mér blöskrar stundum að sjá ágæt-
ar greinar í dagblöðunum afskræmd-
ar af prentvillum, og mikið langar
mig að biðja ritstjóra og útgefendur
íslenzku blaðanna að losa okkur við
þau óþrif. Góður prófarkalesari er
hverju blaði jafnnauðsynlegur og
fréttamaður, greinahöfundur eða
ljósmyndari.
KONURNAR OG BÖRNIN.
Afkomumöguleikar islenzku blað-
anna byggjast á því, að þau nál al-
mennri útbreiðslu. Þess vegna ættu
forráðamenn þeirra að muna eftir
kvenþjóðinni. Konurnar ráða miklu
um,. hvaða blöð eru keypt og lesin á
islenzkum heimilum.
Ég efast um, að konurnar meti
mikils þessa svokölluðu kvennaþætti,
sem birtast I íslenzkum blöðum og
fjalla að jafnaði um hússtjórn, matar-
æði og saumaskap. Þeir munu flestir
þýddir og eru fæstir upp á marga
fiska. Islenzkar konur hugsa hins
vegar langt út fyrir eldhúsið og borð-
stofuna. Þess vegna grunar mig, að
þeim yrði helzt gert til hæfis, ef gáf-
aðar og ritfærar konur væru í starfs-
liöi islenzku blaðanna og settu svip á
þau.
Ennfremur ættu íslenzku blöðin að
gera meira fyrir yngstu lesendurna
en raun ber vitni. Blaðamennska í
þágu barnanna hlýtur að vera yndis-
legt starf og þakklátt, ef vel tekst.
Og þau geta líka haft áhrif á afkomu
og efnahag íslenzku blaðanna með
þvi að skipta sér af hvernig mamma
og pabbi ráðstafa krónunum.
MEIÐYRÐALÖGGJÖFIN.
Fyrrverandi blaðamanni leyfist svo
kannski að lokum að minnast á ís-
lenzku meiðyrðalöggjöfina. Hún er
óviðunandi og verður að breytast.
Islendingar eiga þess daglega kost
að fá ritstjóra blaðanna dæmda i litil-
fjörlegar sektir fyrir meiðyrði. Ekk-
ert er auðveldara. Meira að segja lof
er refsivert, ef hlutaðeigandi telur það
háð. Hins vegar er allt of lítill mun-
ur gerður á raunverulegum afbrot-
um í málflutningi blaðanna og alger-
um smámunum. Ritstjóri sem stimpl-
ar saklausan mann stórþjóf, sætir á-
þekkum viðurlögum og æringi, sem
vn
ber náunga sínum á brýn í prentuðu
máli, að hann sé ófríður eða mat-
vandur. Þess vegna getur sérhver
ritstjóri á Islandi stundað mann-
skemmandi blaðamennsku án þess að
verða dreginn til teljandi ábyrgðar
annarrar en þeirrar, sem felast í óorði
þess að vera dóni.
Bretar eru til mikillar fyrirmyndar
um meiðyrðalöggjöf. Þeir reyna að
vernda mannhelgi borgaranna með
því að dæma blöðin hart, ef þau
kunna sér ekki hóf í málflutningi. —
Samt mun gagnrýni hvergi á hærra
stigi en einmitt þar. Menn vanda sig
í aðfinnslum, ef lygi og rógi fylgir
eftirminnileg ábyrgð.
Hér þarf að stofna dómstól, sem
refsi blöðunum strangt, ef þau reynast
sönn að þeirri sök að stinga stað
reyndum undir stól til að leyna les-
endur sannleikanum og fást ekki til
að leiðrétta mistök sín. Slikt hneyksli
má lýðræðisþjóðfélag ekki þola blöð-
unum. Þau eiga að njóta þess frels-
is að mega segja satt og rétt til synd-
anna, en verða jafnframt að hafa á-
byrgð og skyldu. Þá yrði sorpblaða-
mennska óhugsandi atvinnuvegur á
Islandi.
Helgi Sæmundsson.
úe*;:,.