Vikan - 19.03.1964, Page 25

Þetta landslag gæti sem bezt verið austur í Hreppum, en því er nú ekki að heilsa. Þetta landslag var einhversstaðar ó leið Sigurðar um Suður-Afríku.
af þeim svörtu. Sigurður segir að kona af
Zulu kynþætti mundi aldrei leggjast með hvítum
manni. Hér er ung móðir af þessum stolta ættbálki.
um, sem hófu fyrstu starfsárin með því að fljúga,
en hafa síðar tekið við ábyrgðarstöðum félaganna
á jörðu niðri. Hvorugt félaganna er meðlimur IATA.
Bæði b|óða lægri gjöld en önnur félög á sömu
flugleiðum, og nemur samanlagður mismunur flug-
gjalda þeirra á leiðinni fram og aftur milli Jóhann-
esarborgar og New York rúmum 16 þúsund (slenzk-
•um krónum. Hvorugf félaganna nýtur ríkisstyrks og
bæði eru þau efnalega siálfstæð. Trek flýgur nú
Urn 8Ó ferðir á ári rrtilli Evrópu og Suður-Afríku.
báð er að kaUpd tvær Super-Constellafion flug-
vélar, sem eru svo langfleygar að þær þurfa ekki
að lenda á meginlandi Afríku i ferðunrt sínum
milli Suður-Afríku og Evrópu, en munu koma við
á Azoreyium. Það er dýrara en að fIjúga með
hægfleygari flugvélum og koma víða við á megin-
landinu eins og gert var að undanförnu, en vegna
fjandskapar Afríkuríkja við stjórn Suður-Afríku er
það ekki framar mögulegt, og þess vegna var
krókurinn fremur valinn en keldan.
Hér á HvítuvÖllum búa um 12 þúsund manns.
Miklar kolanámur eru í grennd við bæinn. Hann
er einnig verzlunarmiðstöð bændanna, sem búa
í nærliggiandi sveitum.
Ég spyr Farquherson um kjör Svertingjanna.
„Þið þarna norður í Evrópu haldið að við
stöndum hér með byssurnar reiddar yfir hrelldum
og aumum blámannalýð. Nei, ég skal segja þér,
að það er hinn mesti misskilningur. Við gerum
allt, sem unnt er til þess að koma Svertingjunum
til sömu kjara og þeirra, sem við hér hvítu menn-
irnir búum við hér í landinu. Hérna á Hvítuvöll-
um byggir námufélagið hús fyrir starfsfólk sitt.
hau g?t ég ekki sýnt þér. En komdu með mér
og skcðaðu húsin, sem bæjarfélag'ð hérna hefir
b‘'ggt vfir hina svörtu starfsmenn sína. Komdu
með mér ég skal sýna þér hvað það er, sem v;ð
gerum hé' í þessum litla bæ. í stórborgunum.
t.d. Jchannesarborg, getur þú séð miklu stærri
og betri hverfi, þar sem Sverting;ar búa nú í
húsum, sem borgarstjórnin hefir látlð byggja. En
við, ssm búum í smábæ;unum, leggjum líka fram
okkar skerf. Komdu með mér og siáðu".
Við ókum út að stórri þyrpingu einbýlishúsa.
Þau voru einnar hæðar, veggir úr hlöðnum múr-
steini. Stórir garðar, yfirleitt miög vel hirtir, voru
umhverfis húsin. Skammt frá húsahverfunum voru
íþróttavellir og sundlaug. Alls staðar voru Svert-
ingjar, börn að leik, konur úti í görðum, karl-
menn á leið heim eða heiman, enginn hvítur
maður sýnilegur.
Við stöðvuðum bifreiðina við eitt húsanna, hitt-
um að máli grannvaxinn mann, sennilega á sex-
tugsaldri og akfeita konu, trúlega nokkuð yngri,
og biðjum leyfis að rnega spjalla við þau. Það
er velkomið,
Hann skrifar nafnið sitt, Abel Mahangu,
minnisbókina mína, segist vinna við götuhreins-
un og fá fyrir 600 krónur á mánuði. Hann á
bara þessa einu konu, sem þarna stendur í öllu
sínu spiki. Hún hefir fætt honum 15 börn. Talan
15 vafðist raunar nokkuð fyrir honum, en með
hjálp kerlingar sinnar og aðstoð 16 ára dóttur
var það alveg klárt að börnin voru 15, það elzta
34 ára, hið yngsta 6 ára, og þar sem hér heima
voru ekki nema 6, þá var það líka alveg klárt
að 9 voru flutt að heiman. „Það er lögmálið,
krakkarnir fara og eftir situr maður afgamall
með sína kerlingu", segir Abel og hlær.
„Hvað borgar hann í húsaleigu?" „Sem svarar
200 krónum íslenzkum á mánuði?"
„Megum við koma inn?" „Gerið þið svo vel'.
Við göngum inn í húsið. Fiögur herbergi, eld-
hús og bað. Herbergin eru stór. Húsbúnaður er
þokkalegur. Umgengni virðist fremur hirðuleysis-
leg, en þó alls ekki fráleit, þar sem 6 börn á
ýmsum aldri eru til húsa. Ég veiti athygli nýj-
um útvarpsgrammofóni, spyr hvort hér sé raf-
magn. Já, hér er bæði vatn og rafmagn.
„Hvernig gengur þér nú, Abel, að komast af
með 600 krónur á mánuði?" spyr ég. „Oja.
Það slarkar. Konan þvær þvott og krakkarnir
eru farnir að vinna fyrir peningum. Það slarkar,
en annað og meira getur maður ekki sagt".
Börnin voru vel á sig komin, sæmilega til fara,
í góðum holdum.
Til samanburðar þessu er rétt að skýra frá
því, að í gær sagði Denis mér að hvitur sölu-
maður, sem hefði svipuð kjör og hann, myndi
fá i mánaðarlaun sem samsvarar 15 þúsund krón-
um íslenzkum. Hann fær ókeypis bifreið og kostn-
að við rekstur hennar, 240 krónur á dag í ferða-
kostnað. Það nægir. Hann greiðir um 1200 krón-
ur á mánuði í skatta, um 780 vegna sjúkrasam-
lags og trygginga. Ef hann býr í sæmilegri pipar-
sveinaíbúð, stóru herbergi með húsgögnum og
eldhúsi, þá greiðir hann fyrir það 2400 krónur
á mánuði. Góð föt kosta um 2 þúsund krónur,
skór um 250, hádegis- eða kvöldverður rúmar
50 krónur. Hráefni er ódýrt til matargerðar ef
hann vill „malla" sjálfur.
Faglærður hvítur maður hefir um 3 þúsundir
króna á viku, ófaglærður 1200 krónur. 5 her-
bergja einbýlishús kosta um 480 þúsund krónur,
Framhald á bls. 37.
VIKAN 12. tbl. — 25