Vikan - 17.12.1964, Blaðsíða 5

!

. - •-
ífÍÍplípll
- ''
:'-: •• ■ ’: '
,: ••••■ ■

>.-»•.,• •<'••■
•■■■■•• ••'::- ■■ ■
■ -•V'-í;
" . • •■
. '
j :•■■•••;.•■.:.

■ ; ■'.;• >• •
W5& ■/ •

|
-Hí •
MM
Þannig var miöbik Kanpmannahafnar oröið 175 árum áöur en myndin af Rcykjavík hér til vinstri var gerð. Húsið fyrir miðju er ráðhúsið og
turn Frúarkirkju aö baki. Sagt var að sumar hallirnar skörtuðu koparþökum úr kirkjugripum, sem fiuttir voru frá íslandi og bræddir upp.
TVÆR ALDIR
" A EæL D F I M U
KIRKJULOFTI
Árni Magnússon ónafnaSi Kaupmannahafnarhóskóla handrita-
safn sitt eftir sinn dag. Eins og þó hagaði til, var naumast um
neitt annað að ræða fyrir hann, enda var háskólinn þá um leið
æðsta menntastofnun Islendinga. Islenzkir menntamenn urðu að
sækja þangað til lærdóms; Danir höfðu ékki komið upp neinni
slikri menntastofnun á íslandi fremur en öðru. í Kaupmannahöfn
var helzt um þær fjárveitingar að ræða, sem nauðsynlegar voru
til þess að handritasafn eins og þetta kæmi að notum. Á íslandi
var hverskonar menntun enginn samastaður búinn,- þar var ekki
eitt einasta bókasafn til, ekki einu sinni ólekt hús.
Eftir að handritasafn Árna Magnússonar fór úr öskunni í eldinn
og eyddist að parti í borgarbrunanum mikla árið 1728, þá var
eftirhreytunum holað upp á hanabjláka yfir Þrenningarkirkjunni
og þar fengu þessar margumræddu skinnbækur að dúsa á eld-
fimu kirkjulofti í rúmar tvær aldir. Það verður að skoðast sem
hver annar happdrættisvinningur að handritin skyldu ekki eyðast
endanlega í þeirri vist. Virðast þessir dýrgripir þá hafa verið
verðlitlir í augum Dana og skýtur nú mjög skökku við, er einn
» menntamaður þeirra hefur verðlagt handritin á hundrað milljónir
dollara, — hvernig sem það er nú annars hægt að verðleggja slíkt.
En hann gleymdi að geta þess um leið, máðurinn, hvernig Danir
hlúðu að þessum menningarverðmæturh í liðlega tvær aldir.
Um það er ekki gott að fullyrða, hvað orðið hefði um hand-
ritin, ef söfnun Árna Magnússonar hefði aldrei til komið. Mörg
þeirra voru ættargripir og geymd vel. En sökum óstjórnar og al-
menns hallæris í landinu voru vel flest húsakynni lek. Samt batn-
aði ævi handritanna ekki til muna í kóngsins Kaupinhöfn. Á
kirkjuloftinu, eða „á turni" eins og Islendingar nefndu það, var
ýmist brennandi hiti á sumrum eða brunagaddur á vetrum og
engin upphitun var á hanabjálkanum allan þann tíma sem Jón
Grunnvíkingur stóð þar við púlt sitt.
Jón Helgason, prófessor, hefur lengst af unnið við handritin
þarna á loftinu og allt til þess tíma er Danir fluttu þau í
Framliald á bls. 37.
VH£AN 51. tw.
5