Vikan - 29.04.1965, Page 21

og svona hefði það verið í þeirra
ungdæmi“. Hagaskólapiltur 17
ára, vill ekki beinlínis kalla
skoðanamismuninn þessu nafni:
„Það er ekki gamaldags. Það lif-
ir bara í sínum heimi og ég í
mínum“. Og annar Hagaskóla-
piltur tekur málstað hinna full-
orðnu: „Það erum við, sem
stimplum þá eldri gamaldags af
því við höfum ekki þolinmæði
til að rökræða málin og taka for-
tölum, sem oftast eru í beztu
meiningu."
Verknámspiltur, 16 ára, hefur
af mikilli skarpskyggni skilgreint
gagnrýnina á lingu kynslóðinni:
„Þetta eilífa kjaftæði um spill-
ingu æskunnar og unglinga á
glapstigum, er auðvitað ekkert
annað en löngun til að verða
ungur aftur.“ Og væntanlega þá
löngun til þess að komast á glap-
stigu.
Þeir sem farnir eru að nálg-
ast tvítugsaldurinn, eru byrjað-
ir að gera sér grein fyrir breyt-
ingunni á viðhorfunum. „Líklega
verður maður sjálfur við ná-
kvæmlega sama heygarðshornið
eftir nokkra áratugi", segir Verzl-
unarskólastúlka og skólabróðir
hennar bætir við: „Þegar ég verð
gamall, ætla ég að predika fyrir
barnabörnum mínum, að allt
hafi verið yndislegt, þegar ég
var ungur.
Vöntun á eðlilegri útrás.
Þeir sem tala hæst um
spitlingu æskunnar, benda
jafnan á bítlaæffið svokallaða,
sem fullgilda sönnun þess aff
unga fólkiff sé raunverulega
aff fara í hundana. Ungling-
ar á aldrinum 16—20 eru
kannske ekki lengur þáttak-
endur í óhljóffum og ólátum
á bítlatónleikum, heldur vafa-
laust fremur hin á aldrinum
12—16. En þau œttu samt að
standa nógu nærri vandamál-
inu, ef hægt er aö kalla j)aff
j>vi nafni, til j)ess aff geta
haft einhverjar skoðanir á
orsökunum.
Spurningin hljóðaffi svo:
Er bítlatizkan og bitilæffið
tákn um:
a) Þörf til að sleppa fram
af sér beizlinu,
b) múgsefjun,
c) ófullnægða athafnaþörf,
d) sjúkleika í þjófffélaginu,
e) gfirþyrmandi tónlistar-
áhuga,
f) eilthvað annaff, ncfniö
dœmi.
Af þeim sextíu unglingum, sem
svöruðu spurningunni, var 31 á
þeirri skoðun, að þetta flokkaðist
undir múgsefjun. 23 töldu það
þörf til að sleppa fram af sér
beizlinu. Flestir voru sem sagt
á þeirri skoðun, að það væri ann-
aðhvort þessara atriða eða hvort-
tveggja, en nokkrir sögðu, að það
væri jafnframt ófullnægð at-
hafnaþörf (13) sjúkleiki í þjóðfé-
laginu (6) yfirþyrmandi tónlist-
aráhugi (4) og löngun til að apa
eftir öðrum (5).
Þau tala flest um bítlatízkuna
í góðlátlegu gamni og gera grín
að því fólki, sem fárist yfir þessu
og tali um hana sem mjög alvar-
legan hlut. Nítján ára gömul
stúlka úr Verzlunarskólanum
skilgreinir viðhorfið svona:
„Skólinn er púkó, við viljum
ekki kallast kúristar og eigum
engin heilbrigð hugðarefni.
Þarna brýzt fram löngunin til að
verða eitthvað, gera eitthvað, þó
ekki sé nema til að vekja athygli
á sér og ergja Iýðinn.“
Borgarlæknir mældi hávaða á
einum bítlatónleikum og komst
að þeirri niðurstöðu, að mesti há-
vaðinn gæti gert alla heyrnar-
lausa á ótrúlega skömmum tíma.
En ein sextán ára stúlka úr verk-
náminu tekur ekki hávaðann
nærri sér: „Ég slappa svo vel af
með því að fara á bítlatónleika,"
„Tónlistin gerir hvern og einn
alveg trylltan,“ segir sextán ára
piltur úr verknáminu, „prófaðu
bara sjáfur að fara á bítlatón-
leika.“ „Maður mundi aldrei
sleppa sér í stofunni heima hjá
sér, svo þetta er ekkert annað en
múgsefjun,“ segir sextán ára
stúlka úr Hagaskólanum og bæt-
ir við: „Þegar allir gera þetta,
þá verð ég að gera það líka. En
auðvitað finnst öllum betra að
hlusta þegjandi og njóta þess
sem fram fer.“ Ein árinu eldri
úr sama skóla, segir að bítilæðið
sé „þörf til að láta í ljós gleði
sína og einskonar tryllingur.
Mann vantar útrás“. Einn verð-
andi kennari, sem vafalaust verð-
ur góður uppalandi lítur rólega
á málið og mættu margir af hon-
um læra: „Bítilæðið er að mínu
áliti múgsefjun og kannske má
segja að hún sé að einhverju leyti
sjúkleg. En svona múgsefjun hef-
ur átt sér stað frá alda öðli og
er ekkert tímanna tákn.“
Er það úrett að hrífast?
Einhvern veginn hefur
mátt skilja það af ýmsu, aff
fátt væri eins hroðalega „ó-
móðins“ og aiff hrífast, eöa
að minnsta kosti að láta ekki
nokkurn lifandi mann sjá
merki um slíkar kenndir.
Þetta á að vera vegna þess,
aff allir eru svo óskaplega
lifsreyndir og sennilega þá
um leið lífsþreyttir. Allir eru
búnir að sjá allt, sem er ein-
hvers virði. Þessi heimspcki
mun eiga talsvert uppá pall-
borðið í nágrannalöndum
okkar og sérstaklega hefur
ungu kynslóðinni verið kcnnt
um að hafa tileinkað sér
hana. En hún hefur ekki náð
til ungu kynslóðarinnar hér
á ísa köldu landi, ef marka
má þessa skoðanakönnun.
Unga fólkið kann að hrífast
og þvi detlur ekki í hug að
fara dult með hrifningu sina.
Að þessu leyti er það víst
mjög gamaldags.
Spurningin, sem 60 unglingar
svöruðu, hljóðaði svo: „Kemur
það oft fyrir, að þú hrífist ákaf-
lega af því sem þú heyrir eða
sérð? Ferðu þá dult með hrifn-
ingu þína og ef svo er, hvers-
vegna þá?
Niðurstaðan sýnir, að 55%
hrífast mjög oft og 50% gera
ekkert til að dylja hrifningu sína.
16 unglingar af 60 sögðust hríf-
ast öðru hvoru og 11 sögðust
stundum fara dult með hrifning-
una, en það færi eftir því 1 hvers-
konar félagsskap þau væru. 11
sögðust sjaldan hrífast, 2 sögð-
ust alls ekki nokkurn tíma hríf-
ast og 7 sögðust alltaf fara dult
með hrifningu sína.
Mörg undirstrika það, að þau
vilji eindregið fá einhvern eða
einhverja til að hrífast með sér,
en stundum er umhverfið þann-
ig eða félagsskapurinn, að hætta
er á, að hrifningin yrði ekki skil-
in eða jafnvel gert grín að henni.
Nítján ára Menntaskólanemandi
segir: „Það kemur sjaldan fyrir
að ég hrífist, því ég er ekki hrif-
næmur. Ef það kemur fyrir, er
mjög misjafnt, hversu dult ég
fer með það. Stundum kemur
engum það við“. Nítján vetra
karlmenni úr Kennaraskólanum
segist reyna að stilla hughrif sín
í kvikmyndahúsum, einkum þeg-
ar sorgleg atriði eru í enda mynd-
arinnar: „Ég hef engan áhuga
á því að koma grátandi út“, seg-
ir hann. Og annar fremur dulur
Menntaskólanemi, 21 árs, segir:
„Ég dyl oft hrifningu mína vegna
þess að það er lenzka að vera
töff og sá sem er töff er ekki til-
finningasamur. Sjálfsagt er þetta
vegna þess að ég óttast að vera
misskilinn“. Aðeins örfáir kann-
ast ekki við, að þeir hrífist nokk-
urntíma: „Ég hef sjaldan eða
aldrei hrifizt neitt af neinu. En
ég held að ég færi ekki dult með
það, ef það kæmi fyrir“, segir
sextán ára stúlka úr verknáminu.
Skólabróðir hennar og jafnaldri
hrífst sjaldan „nema þá helzt af
kvenmanni og þá er ég ekkert
að auglýsa það“. f sama streng
tekur 17 ára stúlka úr Hagaskóla:
„Ég fer yfirleitt ekki dult með
hrifningu mína nema það sé hitt
kynið“.
Þriðjunaurinn er aldrei ein-
rnana.
Við lifum á öld einmana
leikans eftir því sem sumir
þjóðfélagsfræffingar segja og
einmanaleiki nútímans er
fylgifiskur vaxandi bargar-
menningar og þeirrar stað-
reyndar, að fjölskyldubönd
og heimilislíf gegna minna
hlutverki i lífi hvers manns
en áður var. Sérstaklega er
það viðurkennd staðrcynd,
að fólk er oft mjög einmana
i borgum: ,,The\ Íonely
crowd“. Barþjónn í New
York sagði nýlega í blaða-
viðtali: ,,Það liefur orðið sú
breyting á gestunum hór í
scinni tíð, að það er eins og
allir séu aleinir i heiminum.
Menn stara tómu augnaráði
hver fram hjá öðrum og eng-
inn segir orð.“
Kannske erum við ekki komin
svona langt í menningunni. Að
minnsta kosti segist þriðjungur
unglinganna alls ekki þekkja þá
tilfinningu að vera einmana,
hvorki í fjölmenni né einir sér.
Annar þriðjungur segir hinsveg-
ar, að það komi fyrir, en sjald-
an. Fjórtán segjast oft einmitt
vera einmana í fjölmenni, sér-
staklega ef þeir falli eklci inní
félagsskapinn. En enginn kvart-
ar yfir verulegum óþægindum
af einmanakenndinni. „Ég hef
ekkert af einmanakenndinni að
segja, en hinsvegar finnst mér
oft ágætt að vera einn“, segir
16 ára piltur úr Verknáminu.
Feimnin er alþekkt vandamál
á þessum aldri og þeir fullorðnu
fara raunar ekki varhluta af
henni heldur. En það er oft
feimnin, sem veldur einmana-
kenndinni í fjölmenni. Sextán
ára stúlka úr verknáminu segir:
VIKAN 17. tbl. 2|