Vikan - 03.06.1965, Blaðsíða 23

í kennslustund í efnafræði. i>
Kennslustofa fyrir eðlisfræði. O
ekkert fyrir það. Það var Galileo
Galilei, sem komst að þessu lög-
máli þar sem hann stóð uppi í
skakka turninum ( Piza um 1590.
Hann fullyrti að allir hlutir féllu
jafnhratt til jarðar, hversu þungir
sem þeir væru — ef engin loftmót-
staða væri fyrir hendi. Og enn í
dag verður að sýna þetta svart á
hvítu til þess að fá menn til að
trúa því.
Annað furðutæki var á sama
borði, í laginu líkt og tveir matar-
diskar, sem hvolft er saman. Einn
nemandinn tók lítið prik, sem hann
néri við jakkaermi sína og bar síð-
an að öðrum disknum. Örlítil raf-
magnshleðsla myndaðist í prikinu
við núninginn, og þetta rafmagn
leiddi hann svo í diskinn. Eftir að
hafa endurtekið þetta nokkrum sinn-
um, sýndi mælir, sem tengdur er
tækinu, að örlítil rafmagnsspenna
hafði myndast milli diskanna. Nú
voru diskarnir færðir hvor frá öðr-
um, hægt og hægt, en við það jókst
rafspennan geysilega, þar til hún
var komin upp í 4 þúsund volt.
A öðru borði voru tæki, sem
gerðu hljóðbylgjur sýnilegar berum
augum, og enn annað, sem gerði
manni mögulegt að sjá hljóð-
bylgjurnar sem myndast við mis-
munandi hljóð Þar sér maður
hvernig stafurinn ,,0" lítur út í
hljóðbylgjum og hversu frábrugð-
inn hann er t. d. stafnum „I".
I myrkraherbergi gafst okkur
kostur á að sjá geimgeisla berum
augum og kynnast því hvernig þeir
verða fyrir áhrifum frá segulsviði.
Annað tæki þar sannaði og sýndi
hvernig Ijósgeislar haga sér f lofti,
hvernig þeir brotna í glerbroti eða
linsu, hvernig þeir eru samansettir
af hinum ýmsu litum, o.fl.
Þeir Sveinbjörn Björnsson og Páll
Theodórsson eðlisfræðingar eiga
mestan heiðurinn af því að hafa
valið þessi kennslutæki og pantað
þau víða að. Það var ærið verk óg
vandasamt og krafðist mikils und-
irbúnings og athugunar. Tækin eru
frá mörgum fyrirtækjum og sex
löndum, og öll miðuð við það sér-
staklega að vera nógu einföld og
þægileg til kennslu. Á sfðari tímum
hafa tæknifræðiskólar yfirleitt fjar-
lægst meir og meir flókin og fuli-
komin tæki, sem e.t.v. sýna þá út-
komu, sem óskað er með tilraunum,
en skýra ekki nógu vel hvernig sú
útkoma er fengin. Slík tæki skýra
ekki nógu vel aðferðina, sem not-
uð er til að komast að einhverri
ákveðinni niðurstöðu. Þessvegna er
reynt að hafa tækin eins einföld
og hægt er, enda hefur reynsla
undanfarinna ára sýnt að slík tæki
þurfa ekki að vera ónákvæmari, og
geta gefið svipaða útkomu. Dæmi
um þetta er t.d. leikfangabíllinn,
sem sýnir svo Ijóslega að allir geta
skilið hvernig hægt er að mæla
aukningu fallhraða hluta. Auðvitað
væri fljótlegra og kannske nákvæm-
ara að beita einhverjum elektrón-
ísum aðferðum við slíkar mælingar,
og sjá útkomuna á mæliskífu. En
slíkt tæki mundi ekki hafa sama
gildi sem kennslutæki.
Það er margt, sem þarf að hafa
í huga við uppbyggingu tækniskóla.
Þessvegna er eðlilegt og rétt að
byggja slíkan skóla stig af stigi
eins og verið er að gera hér. Fá-
menni okkar fslendinga kemur
sennilega til með að verða nokk-
ur fjötur um fót áður en viðun-
andi takmarki er náð, og því mikil-
vægt að rasa ekki um ráð fram,
en vanda því meir til þess áfanga
í byggingunni, sem hverju sinni er
unnið að.
Tæknifræðiskólar erlendis þróuð-
ust fyrir aldamótin úr iðnskólum í
iðnfræðiskóla (teknikerskóla) og
fjögurra missira húsagerðarskóla
og áfram til dagsins í dag, að þeir
Framhald á bls. 33.
VIKAN 22. tbl. 23