Vikan - 30.06.1966, Page 8

.....
mrnmm
WMMMk

Á síðastliðnu sumri hittust marg-
ir verkfræðingar og járnbrautar-
sérfræðingar, samkomustaðurinn
var rannsóknarstöð japönsku
járnbrautanna. Tilefnið var sýn-
ing á hreyfli, sem miklar vonir
voru bundnar við, og talið af
mörgum að marka myndi tíma-
mót á sviði dráttartækja.
Hreyfill þessi kallast á ensku
„Linear motor“ en langhreyfill
á íslenzku. Höfundur þessa tækis
var Eric Laithwaite prófessar frá
London University, Imperial
College of Science and Techno-
logy, en við skulum fylgjast með
því sem gerðist á sýningu þess-
ari.
Komið hafði verið fyrir um
350 m löngu tilraunaspori. Það
var I-laga járnbrautarteinn.
Nýi hreyfillinn hékk utan á þess-
um járnbrautarteini rétt við
annan enda hans. Hann minnti
mesta á samskeyti milli tveggja
C-klemma, en nú átti sýningin
að hefjast.
Tæknimaður, sem staddur var
í klefa í nokkurri fjarlægð sneri
rofa. Um hreyfilinn fór aðeins
merkjanlegur skjálfti, síðan
skauzt hann af stað eins og ör af
boga. Eftir eina sekúndu hafði
hreyfillinn náð hraðanum 50 km.
á klst. og enn jókst hraðinn.
Eftir þrjár sekúndur þaut hann
framhjá furðulostnum áhorfend-
um og hafði þá náð næstum 150
km hraða á klukkustund. Það var
engu líkara en áhaldið væri
knúið orkumikilli eldflaug. Þegar
nær dró seinni enda tilrauna-
brautarinnar snerti áhaldið sjálf-
krafa rofa og tók að haegja á
sér, og eftir röska 8 metra hafði
hann algjörlega stöðvart. Mönn-
um var jafnvel enn starsýnna á
hreyfilinn eftir sýninguna en
áður, hann var mjór og lang-
dreginn, ólíkur venjulegum
hreyflum, sem venjulega nálg-
ast það að vera hnöttóttir.
Sýningarvélin, sem sýnd var
i japönsku tilraunastöðinni var
um einn metri á lengd og um
15—20 cm að þvermáli. í venju-
legum hreyflum eru hringlaga
sviðvefjur sem umlykja síval-
an snúð. f langhreyflinum er
meira teygt úr hlutunum. Þar
eru segulsviðsvefjurnar langar
og í stað snúðsins kemur járn-
brautarteinninn. Árangurinn
verður hreyfill með eftirfarandi
einkennum: Hreyfanlegir hlutir
eru engir, snúð, drifskafti og
gangskiptum er sleppt. Gangur
hreyfilsins fæst með segul-
hrifum milli segulvafanna á sát-
um vélarinnar og járnbrautar-
teinsins, sem kemur hér í stað
snúðsins. Hreyfillinn gengur jafn
hljóðlaust eins og fjaðrakústur
(Við munum að ekki getur verið
um ískur í gangskiptingum eða
legum að ræða). Einasta sem
heyrist er lágur hvinur þegar
hreyfillinn klýfur loftið.
Því hraðar sem hreyfillinn
gengur því betri verður nýtni
hans. Til viðbótar hefur lang-
hreyfillinn mjög aflmikið ræsi-
mætti og nær því fljótt miklum
hraða. Af þessu öllu leiðir að
langhreyfillinn er miðað við
þyngd talinn helmingi aflmeiri
en venjulegir hreyflar. Þessar
staðreyndir eru ekki eingöngu
mikilvægar í augum verkfræð-
inga heldur gera tilraimastofnan-
ir og forstjórar stórfyrirtækja
sér vonir um að langhreyfillinn
sé einna liklegastur til að hjálpa
til að leysa eátt alvarlegasta
Langhreyfillinn á sýningu í Tokio.

Hvert er
förinni heitið?
Faxárnir rata
England, Skotland, Danmörk, Nor«s(urf
Færeyjar.. .
Flugféiagið sér yður fyrir farl
á íslandi og u m víða veröld
FLUCFELAC ISLANDS
ICELANDAIR
Markir laiofereyfillinn
TÖFRAHREYFILL, SEM KNÚIÐ GETUR JÁRNBRAU
V
g VIKAN 26. tbl.