Vikan - 21.09.1967, Síða 10

Etst á myndina hefur
hann skrifað: Grimur Þor-
grímsson, fæddur 15.
mal, dáinn... og að neðan
ætatis 21.
Hún var gædd óvenjumiklum
persónutöfrum. Francis Bull
prófessor segir,
að hún hafi verið ímynd
kvenlegs yndisþokka
og ásthneigðar.
Vorið 1843 — 16. júní —
fæðir Magdalena Grími son.
Hann var skírður Axel Peter
Jensen og mun hafa verið
á harnaheimili fyrstu árin.
Síðar tekur Grímur soninn I
fóstur.
BlalaíalalalalgBtglalatalaBlaBIata
w
ÞÆTTIR UM
GRÍM THOMSEN
OG
MAGDALENU
THORESEN

IsláBIalalalglsIalslsilaSglalalgls
FYRSTI HLUTI
EFTIR
Kristmund Bjamason
Grímur Thomsen varð þjóð-
sagnapersóna í lifanda lífi.
Ljómi ævintýrisins lék um hann
framar öðrum samtímaskáldum
íslenzkum. Meðan hann var enn
á sviðinu, beindist hugur manna
að lífsferli hans sem heimsmanns
og menntamanns, en síður sem
skálds. Nú hefur viðhorfið
breytzt, maðurinn dæmdur úr
leik, en skáldið hefur unnið á.
Áður en drepið verður á upp-
vöxt Gríms og æskuár, þykir
rétt að kynna foreldra hans laus-
lega, því að margt mun hann
hafa af erfðum tekið frá þeim.
Þorgrímur Tómasson, faðir
Gríms, fæddist árið 1782. Að
honum stóðu traustar ættir, mik-
illa kosta og galla. Þorgrímur var
gáfumaður og heimsmaður nokk-
ur framan af árum, listrænn,
næmgeðja og auðsærður. Hann
var fastur fyrir, „þrautgóður á
raunastund", vinur mikill vina
sinna.
Ingibjörg, móðir Gríms, fædd-
ist í Görðum á Akranesi árið 1784.
Faðir hennar var séra Jón Gríms-
son, merkisklerkur, en móðir
Kristín Eiríksdóttir frá Hellu-
vaði, ein kunnasta hannyrða-
kona á íslandi á sinni tíð, jafn-
framt óvenjulega vel að sér í
bóklegum greinum. Albróðir
Ingibjargar var Grímur Jónsson,
amtmaður. Ingibjörg missti
föður sinn 1797, og fluttist þá
móðir hennar með börn sín tvö
suður í Viðey í boði Ólafs Stef-
ánssonar, stiftamtmanns. Var
madama Kristín fyrir innan
stokk hjá háyfirvaldinu, en Ingi-
björg komst samt aldrei hærra
en að verða „slétt þjónustupía“
og undi því, er frá leið, hið
versta.
í skapgerð Ingibjargar gætti
frosts og funa. Uppistaðan hjarta-
hlýja, ívafið kaldlyndi. Hún var
gáfukona, glöggskyggn á mann-
lífið, sjálfstæð í skoðunum, frá-
bitin andlegum snöpum, hispurs-
laus og þrákelkin. Hún undi illa
Viðeyjarvistinni, langaði til
Hafnar, eftir að bróðir hennar var
kominn þangað, vildi njóta lífs-
ins og klæðast sem agtverðug
Reykjavíkurdonna af efsta
standi, en gat ekki horfið frá
aldraðri móður. Um þessar
mundir var hatturinn hið ytra
tákn kvenlegra forstöndugheita á
markaði ástalífsins, að ógleymd-
um klútunum. Ingibjörg í Viðey
þráði hitt og þetta dótarí frá
kóngsins Kaupmannahöfn, en
löngunin stendur í öfugu hlut-
falli við kaupgetuna.
Ekki er að efa, að piltarnir
hafa snemma litið hana hýru
auga, en Ingibjörg fór sér hægt.
Svo er það árið 1810, að þolgóður
biðill er laus í rás, kveður dyra.
Var þar kominn Þorgrímur Tóm-
asson, gullsmiður. Hann var um
þessar mundir á Lágafelli, „og
við þau iélegheit hefur hann séð
mig“, ritar Ingibjörg Grími bróð-
ur sínum. Þorgrímur biður fyrir
utan stanz um hönd hennar, en
Ingibjörg slær úr og í, því að
maðurinn er „hissugur og stór
upp á sig“, þó þykist hún hafa
komizt að raun um, að hann hafi
„varmt, stórt og ædelt hjarta“,
en kjaftfor er hann, ófyrirlát-
samur og ókærinn. Hann er tal-
inn einn bezti gullsmiður á land-
inu. Slíkt getur dregið drjúgt,
en mun ekki einhlítt til ásta. —
Ingibjörg gerir hann að vonbiðli.
Þorgrímur siglir til að fullnuma
sig í gullsmíði og nema úrvið-
gerð. Það var agnið, sem Ingi-
björg átti að bíta á. Þegar Þor-
grímur kemur heim frá Höfn
vorið 1814, hefur hann „hokur“ í
Gufunesi, eins og Ingibjörg
kemst að orði, og bætir við: „í
afleiðing af þessari bl. búskap-
argrillu hans var, að ég þann 8.
júlí batt enda á umtali, sem hafði
verið okkar á milli, og veik hing-
að með honum degi síðar“ (þ. e.
til Gufuness).
Þannig lauk fjögurra ára um-
sátri um hjartans festingu Ingi-
bjargar í Viðey, að sigurinn varð
þess, sem upphafið átti að þeim
átökum.
Ekki hefur Ingibjörg verið ár-
ið í hjónabandi, er brydda tekur
á óánægju. Hún skrifar bróður
sínum til Hafnar: „af því ég fékk
að vita, að þú hefur ennþá eign-
azt dóttur, sem þú hefur látið
heita í hausinn á mér. Þess vil
ég óska henni, að hún kæmi ekki
til að reyna mín forlög . . . . “ Hún
hefur um þessar mundir eignazt
dreng og látið bera nafn Gríms.
Nokkrum dögum síðar, en bréf
þetta er ritað, er hann látinn.
Móðirin er hnípin, hrygg og
beisk. Síðar fæðast þeim hjónum
dæturnar, Kristín og Guðrún,
sem báðar komust á legg. Fjórða
barn þeirra var sonur, sem lézt á
öðru ári. Hinn 15. maí 1820 eign-
ast þau síðasta barnið, Grím, og
eru þá fyrir nokkru flutt í Bessa-
staði, Þorgrímur tekinn við
skólaráðsmennsku þar.
Þorgrímur hefnir vonbiðilsár-
anna: „Ætíð er Þorgrímur þurr
við mig ... Þó hann hafi pen-
inga eins og skarn svo hundruð-
um skipti og ég biðji hann skaffa
mér eitthvað til klæðnaðar míns,
er það náðugt nei.“
Grímur Þorgrímsson var
pasturslítill framan af, en
betur rættist úr en á horfðist.
10 VIKAN 38- «*■