Vikan - 05.02.1970, Blaðsíða 44

miðilshæfileikar gegndu stóru
hlutverki, segir miðillinn
sjálfur svo:
— Þekktur forstjóri í
Kaupmannahöfn hafði tekið
á leigu gamalt hús í Kastrup.
Dag einn var ég gestur hans,
og hann sagði mér, að fólk
það, sem búið hafði í húsinu
á undan honum, hefði orðið
fyrir þeirri sorg að missa föð-
ur sinn skyndilega. Börnin
vissu, að hann hafði skilið
eftir sig erfðaskrá, en hana
hafði þeim ekki tekizt að
finna. Eg gekk nú um húsið
og stanzaði ósjálfrátt í einu
herbergjanna. Ég var þar kyrr
í nokkra stund og sá brátt
fyrir mér ungan mann, sem
hvatti mig til að rannsaka vel
ákveðinn vegg í herberginu.
Við rannsökuðum hann hátt
og lágt í þeirri von að finna
erfðaskrána, en án árangurs.
— Næsta morgun, þegar
við sátum í borðstofunni og
drukkum morgunkaffið, sá ég
þennan unga mann aftur.
Hann óskaði þess, að ég stæði
upp frá borðinu og fylgdi sér
inn í herbergið aftur. Þar
benti hann á mynd og sagði: Á
bak við þessa mynd munuð
þið finna erfðaskrána. Ég
sagði forstjóranum frá þessu,
og í sameiningu réðumst við
í að lyfta þessari stóru mynd
og taka hana niður. En við
fundum ekkert og engin merki
um falinn skáp eða þess hátt-
ar.
Við svo búið ætluðum við
að hengja myndina aftur upp,
en þá stóð ungi maðurinn við
hlið mér aftur og sagði, að
við skyldum brjóta vegginn
niður. Ég þorði varla að segja
forstjóranum hvað hann vildi.
Kannski var það heimskulegt.
En ég lét tilleiðast og sagði
honum það með varkárni.
Það var samt ákveðið að
brjóta vegginn, og mikið rétt:
inn í veggnum á bak við
þykkt pússningslag kom skáp-
ur í ljós og í honum var erfða-
skráin.
Jakobsen skrifstofustjóri
átti ávísanareikning í Fred-
riksberg Sparekasse, sem ekki
var langt frá heimili hans.
Nokkrum dögum fyrir dauða
sinn gaf hann út ávísun að
upphæð 8500.00 danskar kr.
Þessari ávísnn hefur aldrei
verið framvísað. ☆
Krommenie
Vinyl gólfdúkur og vinyl
flísar með áföstu
filti eða asbest undirlagi.
Mýkri, áferðarfallegri,
léttari í þrifum, endingarbetri.
KYNNIÐ YÐUR ÞAÐ BEZTA
Kronunenle
Gólfefnl
KLÆÐNING H.F., Laugavegi 164
LITAVER S.F., Grensásvegi 24
MÁLARINN H.F., Bankastræti.
Grensásvegi 11
VEGGFÓÐRARINN H.F.,
Hverfisgötu 34
Þið muniS hann
Jörund
Framhald af bls. 11.
sem sungin eru og upprunnin á
Bretlandseyjum. Og ekki hvað
sízt írskum, keltneskum. Já, það
er þessi margumræddi skyld-
leiki okkar við Keltana, sem ég
þykist finna afskaplega greini-
lega í músíkinni. Eg fékk það
verkefni fyrir nokkrum árum að
þýða leikritið Gísl eftir Brendan
Behan og hafði aldrei þýtt leik-
rit fyrr; það voru vomur í mér
að taka að mér verkið, leizt þó
nokkuð vel á það, þegar ég las
það, en strax og ég heyrði lögin
og fór að prófa að þýða textana,
þá fór ég í gang. Ég fann svo
glöggt til skyldleikans við þessi
lög, þau harmoneruðu eitthvað
svo afskaplega sterkt í mér, að
þegar ég fór að vinna verk-
ið og komst betur í gang, þá var
ég óðara kominn það vel inn í
þetta eliment, að mér fannst —
ja, það var að vissu leyti eins og
maður værí að frumsemja. Það
hefur nú verið talað um að látn-
ir drekki í gegnum lifandi, og ég
hreifst svo af þessu verkefni, að
það mætti kannski segja að
Brendan Behan hefði verið far-
inn að þýða það í gegnum mig.
Guði sé lof að hann fór nú ekki
að drekka í gegnum mig líka,
manni hefði nú kannski þótt nóg
um það. Hann var nú reyndar
ekki alveg dauður þá, en lá bana-
leguna ekki löngu seinna. En
skyldleikinn við þetta er alveg
ótvíræður. Það finn ég þegar ég
er innan um Kelta, þjóðir af
keltneskum uppruna; þá á ég við
Skota og Englendinga og fyrst
og fremst fra þó. ífig er miklu
meira heima í írlandi en til dæm-
is í Skandinavíu. í?g er óðara
kominn í samband við fólk í
Dublin. Mér er það jafneðlilegt
og að ná sambandi við fólk vest-
ur á Snæfellsnesi, eða austur á
Norðfirði eða norður á Húsavik.
Og írarnir virðast taka manni
nákvæmlega eins og Snæfelling-
ar, Norðfirðingar og Húsvíking-
ar.
— Líta frar þá á okkur sem
frændur sína?
— Það er greinilegt að þeir
eru farnir að finna meira og
meira til skyldleikans, einhverra
hluta vegna. Það fannst mér þeg-
ar ég var á leiklistarhátið þar
úti í hitteðfyrra; það var ótrú-
lega mikið sem ýmsir vissu um
okkur. Og þeir urðu afskaplega
fegnir því að hitta íslending —
frænda. Nú. og svo er ég þing-
eyskur í föðurætt og blóðrann-
sóknir sýna að ásamt Dalamönn-
um eru Þingeyingar keltneskast-
ir eða írskastir allra íslendinga.
Ef farið er eftir blóðrannsókn-
um, sem gerðar hafa verið, skilst
mér að íslendingar ættu að helm-
ingi til að vera af. keltneskum
ættum. Og Molly Kennedy, sem
er írsk og gerir búningana í Jör-
und, sagði að hausinn á mér væri
eins írskur og bezt yrði á kosið.
Það þótti mér mikið komplíment.
En það er ekki sízt í þessum lög-
um, sem ég finn til skyldleikans,
og af þessum lögum sprettur
þetta verk. Eg hef undanfarin ár
eignast mikið safn þjóðlaga, sem
flest eru irsk og allur þorrinn
upprunninn af þessum eyjum. Á
yngri árum, til dæmis á unglings-
árum, hlustaði ég mikið á klass-
íska músík og hreifst af henni,
svokallaðri æðri tónlist, eða eins
og maðurinn kallar það sem sér
um morgunútvarpið — músík
fyrir æðri unnendur tónlistar.
En þessi klassíska músík er far-
in að hafa þannig áhrif á mig á
seinni árum að mér finnst hún
alltof útsmogin, það sem ekki
beinlínis virkar á mig sem hel-
ber tilgerð; svona hefur maður
sem sé með árunum orðið hvers-
dagslegri. Nú vill maður fá þetta
allt sem einfaldast og það finn
ég í þjóðlögunum. Og tónninn í
þessum þjóðlögum, hann skír-
skotar sérstaklega til mín. Þegar
ég er að velta þessu verki fyrir
mér upphaflega, þá er það með
hliðsjón af því að geta notað
þessi lög, eitthvað af þessum
lögum, sem ég hef hrifizt svona
mikið af. Það væri ekki hægt
með því að gera leikrit, þar sem
persónurnar væru Islendingar.
En Jörundur gefur manni þann
möguleika að nota persónur, sem
eru upprunnar af þessum eyjum.
Þar er hægt að taka inn líka íra.
Við verðum að reikna með að
skipsmenn Jörundar hafi verið
allra þjóða kvikindi — flestir
munu nú að vísu hafa verið úr
einhverjum eymdarhverfum í
London — en við höfum leyfi
til að reikna með þessu. Nú, og
um leið og maður hefur þessa
persónu þarna við hendina, það
er að segja írann, þá getur mað-
ur notað músíkina. Þjóðlögin sem
ég nota þarna eru frá þessum
tíma og mörg miklu eldri. l5g
hef gengið með þessa hugmynd
nokkuð lengi, og svo er það þeg-
ar ég kem upp í Reykholt í vor,
af þinginu, að ég sezt niður við
að setja saman texta við þau lög
sem mér þykja fallegust. Þetta
gengur alveg ótrúlega vel, ég
átti nú varla von á því, því að
það er þannig með öll störf að
ef þau eiga að vera unnin vel,
þá þarf í þau vissa rútínu, ekki
sízt ritstörf; maður þarf að vera
búinn að sækja í sig veðrið
í nokkra daga áður en maður
kemst í gang með verk, kannski
nokkrar vikur. Þarna komst ég
strax í gang, þótt ég væri ný-
kominn úr pólitíkinni og vísi-
töluþvarginu á Alþingi. Og á
hálfum mánuði verða til allir
þeir söngtextar sem þarna eru
sungnir, það er að segja einn
texti á dag, því að ljóðin eða
kvæðin eru fjórtán eða þar um
bil. Og um leið skapast plottið,
byggingin.
— Söngvarnir verða sem sagt
kjarni verksins?
— Lögin koma fyrst, það er
það skrýtna við það, síðan skap-
ast smám saman upp úr þessum
lögum og bessum kvæðum, sem
ég er að setja saman við þau,
persónur og söguþráður. En það
hjálpar mér strax í byrjun að
ég er ákveðinn í að láta lögin að
mestu verða sungin af fólki sem
er utan sviðs, og fyrst var hug-
myndin sú, að láta matrósa Jör-
undar, til dæmis þrjá saman,
syngja; þá hafði ég nú hugsað
mér að bugspjótið til dæmis
stæði út í salinn og þeir væru
bara á því, sitjandi yfir mann-
skapnum. En svo hvarf ég sein-
ast að því ráðinu að láta þetta
vera þrjá farandsöngvara,
tvo pilta og eina stúlku,
sem syngja þessi lög, og eru þá
um leið að segja sögu þessara
atburða, sem urðu hér uppi.
Uppfærslan á leikritinu á sér
stað úti í London í nóvember-
mánuði 1809, aðeins þremur til
fjórum mánuðum eftir að þeir
atburðir gerðust sem sýningin
fjallar um. Þegar maður kemur
inn í Iðnó, þá er maður að koma
inn á krá í London árið 1809,
sem heitir „Jokers and Kings“.
Á þessari krá syngja þrír far-
andsöngvarar og segja manni
sögu þessara atburða. En — vel
að merkja — frásögnin byggist
á ýmsu sem þau hafa eftir sjó-
mönnum, sem tóku þátt í leið-
44 VIKAN 6-tbl-