Vikan - 22.11.1973, Síða 18

/
é
<;
Einhvern tima var haft eftir Pálma heitnum Hannessyni, rektor,
aö hann teldi sig I meiri lifshættu á götum Reykjavikur en uppi á
Heklutindi. Þessi ummæli voru viöhöfö fyrir mörgum árum, en þaö
er til marks um sannleikskjarnann i þeim, aö þau skuli enn koma i
hugann.
Þegar dag styttir, veöur versnar og skammdegismyrkur tekur aö
gráfa yfir iandinu, berast tíöari fregnir um ýmiss konar slys og
óhöpp. Þá fjölgar ^einnig árekstrum og umferöarslysum vegna
hálku, myrkurs og ýmissa annarra erfiöari aöstæöna, sem
vetrinum fylgja. Umferöarslys eru alltof tiö hér á landi, þrátt fyrir
margs konar varúöarráöstafanir, sem geröar eru af hálfu
umferöarnefnda, lögreglu og slysavarnafélaga.
Fróölegt er aö glugga í tölulegar upplýsingar um umferðarslys,
bæöi I Bandarikjunum og Evrópu. Þar segir meöal annars, aö áriö
1968 hafi umferðarslys valdiö dauöa um þaö bil 55.550 manns i
Bandarikjunum og aö 3,5 milljónir manna hafi særzt -alvarlega
vegna þeirra eöa um 10.000 á degi hverjum. 1 Bandaríkjunum eru
umferöarslys nálega tiu sinnum fleiri en öll ofbeldisverk saman-
lögö, svo sem morö, rán, nauðganir, uppþot og likamsárásir. Vegna
umferöarslysa missir þjóöfélagiö nær þvi eins mörg vinnuár og
vegna hjartasjukdóma og fleiri en vegna krabbameins og heilablóð-
falls. Ariö 1968 beiö sérhver bandarísk fjölskylda fjárhagstjón, sem
aö meöatali nam 291 dollara vegna umferöarslysa, en samtals nam
tjóniö 15 milljöröum dollara.
Þetta vaxandi vandamál er ek-ki einskorðað við Bandarikin ein. 1
timariti alþjóölegu heilbrigðismálastofnunarinnar er ástandinu likt
viö „farsótt, sem breiöisí út um heiminn og kemur viö I hverju
landi”. Umferöarslys eru sem sagt ekki siður alvarlegt vandamál
en þau sem stafa af öörum félagslegum meinsemdum, svo sem
ofbeldishneigð, sjúkdómum og fátækt.
- Tölfræðilegur samanburöúr leiöir I ljós, aö á ýmsum sviöum
umferöaröryggis eru vandamálin jafnvel enn meiri I Evrópu en
Bandarikjunum. A tlmabilinu frá 1966-67 voru dauösföllin á hver
100.000 skráö ökutæki 54.4 I Bandarlkjunum, en 126,0 I Vestur--
Þýzkalandi, 80,2 á ttallu, 67,91 Frakklandi og 59,11 Bretlandi.
Islands er ekki getið í tölum þessum, en vonandi erum viö ekki
ofarlega á blaöi enn sem komiö er. Engu aö siður er hollt aö hafa
þær uggvænlegu staöreyndir, sem getiö hefur verið hér að framan I
huga I byrjun nýs vetrar og auka varúöarráöstafanir gegn
umferöarslysum eins og frekast er unnt.
Og áöur en vikiö er frá þessu erfiöa vandamáli, sem aldrei er of
mikið skrifaö um, skal minnzt á pinn þátt þess, sem of sjaldan er
geröur aö umtalsefni. Þaö er aöstaða gangandi vegfarenda I
umferðinni. Nú er mikiö I tlzku aö taka upp hgnzkann fyrir minni-
hlutahópa hvers konar og berjast af'alefli fyrir málstað þeirra. Nú
eru þeir ekki margir, sem fara feröa sinna á tveimur jafrifljótum I
samanburöi viö hina, sem þeysast um göturnar á blikkbeljum
^slnum. Gangandi vegfarendur eru sannkallaður minnihlutahópur,
enda lítiö tillit tekiö til þeirra. Til dæmis eiga þeir vist rétt á þvl
samkvæmt lögum aö ganga út á svokallaöar sebrabrautir. En ósköp
er sá réttur til lltils! Sárafáum ökumönnum dettur i hug aö stanza
viö sebrabrautirnar, enda útbreidd skoöun meöal þeirra, aö þaö sé
beinlínis hættulegt. Þar sem akreinarnar séu tvær, geti veriö
bjarnargreiöi aö hleypa saklausum vegfaranda af staöyfir götu, þvl
aö ekki sé hægt aö treysta þvl, aö miskunnsamur Samverji sé á
hinni akreininni. Gangandi vegfarandi þarf oft aö þlöa lengi, þar til
hann áræöir aö hlaupa vfir götuna eins og þjófur á nóttu — á sébra-
braut, sem er upprunalega tilkomin hans vegna.
Umferðarvandamálið er eitt alvarlegasta meinið i .nútima
borgarasamfélagi. „Farsóttin” hefur fyrir löngu borizt hingaö til
lands og getur breiözt ört út, ef ekki veröur nægilega reynt aö halda
henni I skefjum.
G.Gr.
18 VIKAN 47. TBL.