Vikan - 04.12.1975, Blaðsíða 12

Björt uoru boii
Huldu Á Stefánsdóttur fyrrverandi
forstöðukonu Kvennaskólans á
Blönduósi er óþarfi að kynna. Hún
fæddist og ólst upp á menntasetr-
inu og stórbýlinu Möðruvöllum í
Hörgárdal, og í eftirfarandi grein
lýsir hún jólahaldinu þar á bernsku-
árum sínum. Var að sjálfsögðu
margt frábrugðið því, sem nú tíðk-
ast, og hafa áreiðanlega ungir sem
gamlir gaman af að lesa frásögn
hennar.
Jólahaid á íslandi cr orðið æði
frábrugðið því sem áður var, nýjar
lífsvenjur hafa skapast með bættum
cfnahag og þeirri tækni, sem menn
hafa yfir að ráða. Við erum komin
I þjóðbraut, en vorum til skamms
tíma einangruð og langt frá öðrum
þjóðum. En boðskapur jólanna er
cnnþá hinn sami, hvernig svo sem
skipast um jólahald okkar mannanna
barna. Fæðingarhátíðar frelsarans
er minnst, jólaljösin kveikt, svo alls
staðar sé bjart I háskammdeginu.
Fyrstu jólin, sem mig rámar í, voru
að mestu bundin við Ijós. Ég var 4
ára barn á Möðruvöllum t Hörgárdal.
Þá voru Möðruvellir skólasetur. Stórt
skólahús stóð skammt fyrir sunnan
íbúðarhús foreldra minna. Faðir
minn var þá kennari við skólann, en
auk þess rak hann stórbú á Möðru-
völlum á þeirra tíma mælikvarða,
fjölmcnni var þvt mikið á staðnum,
því skólapiltar, sem lengra áttu að,
fóru ekki heim til stn um jólin.
Þegar búið var að kveikja í hverj-
um glugga t skólanum og íbúðar-
húsinu á aðfangadagskvöld 1901,
kom vinur minn og kennari Ólafur
Davíðsson náttúrufræðingur upp á
norðurloft og sótti mig til ömmu
Guðrúnar. Bar hann mig I fanginu
út á hlað, svo ég gæti séð Ijósadýrð-
ina. — Hvtlík dýrð. — Ég man
cnnþá, hvað ég varð hrifin af öllum
Ijósunum. Mér fannst skólinn sem
töfrahöll, cins og þeim var lýst í
æfintýrunum. Þetta er mín fyrsta
glögga jólaminning.
Segja má, að um þessar mundir var
Möðruvallaskóli cins konar töfrahöll
námsþyrstum unglingum, sem áttu
fárra kosta völ. En á útmánuðum
þennan vetur brann fallega skóla-
húsið á Möðruvöllum. Fluttist þá
skólinn til Akureyrar, og var byggt
nýtt skólahús á miðri brekkunni
fyrir ofan bæinn og heitir nú Mennta-
skólinn á Akureyri. Hefur hann
alla tíð vcrið bæjarprýði. Eftir brun-
ann voru aðeins rústirnar eftir á
garnla skólasetrinu ásamt ijúfum
minningum í hugum fólksins, sem
hafði notið hans á marga vegu.
Ljósadýrðin þetta eftirminnilega
aðfangadagskvöld lifir enn I mínu
minni sem hcillandi sýn.
Aftur leið að jólum, og myndin
Syslkinin á Möðruvöllum í Hörgár-
i/ul, Valtýr 10 ára og Halda 6 ira.
F.ins og flestir vita var Valtýr Stef-
ansson ritstjóri Morgunblaðsins um
árabiL
verður nú skýrari, því þá fer ég að
fylgjast mcð undirbúningi jólanna.
Voru öll mln bernskujól á Möðru-
völlum með svipuðum blæ. Undir-
búningur jólanna var þá mikill og
fjölþættur á mannmörgum sveita-
heimilum, því mörgu burfti að koma
í verk. Segja má, að hann byrjaði
strax og haustverkum lauk.
Kjöt og alls konar góðgæti var
hengt upp í eldhús til reykingar.
G-serur rakaðar og skinn 1 jólaskóna
se’tt I sortulit, sortulyng var notað
í litinn, höfðu börn og liðléttingar
tínt sortulyng niðri á móum um
haustið. Lyngið var soðið I stórum
potti I gamla eldhúsinu og síðan
hcllt I mikla ámu, sem stóð I einu
eldhúshorninu, skinnin síðan lögð í
löginn og þar voru þau í alllangan
tíma. Þegar þau höfðu tekið í sig
litinn, voru þau strengd á skaft og
hengd upp I eldhúsinu til að þorna.
Þá þurfti að taka til höndunum
við tóskapinn. Ulllin var hærð,
kembd og spunnin. Rokkar þeyttir
frá morgni til kvölds. Tog, hærur
og haustull var notað í smábandið,

12 VIKAN 49. TBL.
Engum sönnttm norðlendingi
fmnst jólin fullkomin, ef laufa-
brauðið vantar á borðið.