Vikan - 04.03.1976, Blaðsíða 37

AÐ
VERA
MANN-
ESKJA
Undir lok janúarmánaðar
komu hingað til lands svíarnir
Karin Axeheim fóstra og rekt-
or, og Ingrid Liljeroth sálfræð-
ingur, en þær hafa á undan-
förnum árum unnið að þjálf-
un þroskaheftra í Svíþjóð. Þær
Axeheim og Liljeroth komu
hingað á vegum nær allra
stofnana á Islandi, sem sinna
málefnum vanheilla. Þær heim-
sóttu stófnanir fyrir vanvita,
héldu fyrirlestra í þroskaþjálfa-
skólanum, fósturskólanum og
kennaraháskólanum, og auk
þess leiðbeindu þær á fjölsóttu
námskeiði, þar sem þroska-
þjálfar, kennarar, fóstrur,
nemar I þessum greinum og
fleiri nutu leiðsagnar þeirra.
Einnig héldu þær Axeheim og
Liljeroth fyrirlestra fyrir for-
eldra þroskaheftra barna.
Ég hef komist yfir lítinn
bækling eftir Axeheim og
Liljeroth, sem þýddur hefur
verið á íslensku og dreift var
fjölrituðum á námskeiðinu.
Meginefni þessa bæklings er
tilraun til skilgreiningar ým-
issa orða og hugtaka, en flest
hljótum við að hafa rekið okk-
ur á, hve vandfarið er með orð
og hve mikil hætta er á því, að
út úr orðum okkar verði lesið
eitthvað allt annað en það,
sem við ætluðum að segja eða
skrifa. Eins er okkur sjálfum
ekki alltaf ljóst, hvað við eig-
um við með orðum og hugtök-
um, heldur notum þau án þess
að ígrunda náið eiginlega
merkingu þeirrá. Þar sem ég
tel töluvert almennt mannvit
fólgið í skilgreiningum Axe-
heim og Liljeroth leyfi ég mér
að taka hér nokkrar tilvitnanir
í bæklinginn, sem hefur titil-
Frá skemmtun þroskaheftra íTónabœ í nóvember stðas tliðnum.
inn: ,,Ég vil ekki aðeins læra
— ég krefst þess líka að fá að
lifa.”
Grípum fyrst niður I örstutt-
an formála: ,,Allir innan fá-
vitakerfisins tala svo fallega.
Menn nota orð eins og þjálf-
un, hæfingu, meðferð o.s.frv.
og halda að þeir sýni með þeim
vilja sinn til að framkvæma
eitthvað. En hvað felst I þessu?
Oftast allt annað en við höld-
um. HVERT STEFNUM VIÐ
EIGINLEGA? Á næstu síðum
er samsafn orða. Flest þeirra
ættu að vera auðskilin. En
merkingin er þó ekki alltaf
ljós. Við tökum dæmi um það
sem ekki á að felast í orðunum,
um misskilning o.s.frv.”
Og hér eru svo nokkrar skil-
greiningar Axeheim og Lilje-
roth: ,,M.annúðlegt lífsviðhorf
er ekki
að vorkenna þessum vesa-
lingum.
að ákveða uppeldismarkmið og
kennsluaðferðir eftir læknis-
fræðilegri greiningu.
að meta manngildi eftir greind
eða framleiðsluafköstum (let-
urbr. Vikunnar)
að álíta að einhver hafi ekki
mannlegar þarfir af því að
hann krefst þtss ekki að þeim
sé fullnægt
að álíta að einhver upplifi
ekkert af því að hann sýnir þess
engin merki
að líta á vangefna sem sjúkl-
inga
að líta á vangefna sem sérstæð-
an hóp
að nota hinn vangefna til þess
að stunda góðgerðarstarfsemi
(leturbr. Vikunnar)
að tala um hina vangefnu að
þeim áheyrandi
að álíta atferli einhvers sjúk-
dómseinkenni. ”
Lítum á aðra skilgreiningu:
,, Samvinna er ekki
að vera á sama máli
að þora ekki að segja mein-
ingu sína
að allir geri það sama
að gera eins og yfirmaðurinn
segir þó það stangist á við
tilætlun fávitakerfisins
að vera kerfinu trúr (leturbr.
Vikunnar)
að sérfræðingnum finnist
hann eigi að ráða (leturbr.
Vikunnar).
að gagnrýna skólann en
leyfa ekki gagnrýni á gæslu-
fólkið.”
Mér virðist, að allt þetta um
samvinnuna eigi ekki aðeins
við um stofnanir fyrir vanvita,
heldur megi yfirfœra það á
flesta aðra vinnustaði.
Lítum að lokum á skilgrein-
ingu Axeheim og Liljeroth á
því að vera manneskja:
,,Að vera MANNESKJA er
að hafa tilfinningar, þarfir og
lifanir
að vera háður samskiptum
manna sem okkur eru kærir og
þykir vænt um okkur
að meina eitthvað með þvl
sem maður gerir
að hafa forsendur til að
þroskast
að eiga eitthvað sameigin-
legt með öðru fólki og einnig
að vera öðru vlsi I sinni þróun
að það sem maður gerir I
dag taki lit af fyrri reynslu
og lifunum.
ÞETTA ER MANNESKJU-
LEGT LÍFSVIÐHORF.”
Tról.
MEÐflb ANNARRA QRÐ A
10. TBL. VIKAN 37